Page 98 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 9
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 52
2. ÜNİTE : İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ > 2.1. İnsanlığın İlk İzleri
Kavram : Höyük
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi, Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı TARİHİN KATMANLARI 20 dk.
Çalışmanın Amacı Höyük kavramının tarih araştırmalarındaki önemini açıklayabilme.

Yönerge: Metin ve görselden hareketle aşağıdaki soruları cevaplayınız.

ÇATALHÖYÜK
Konya çevresinde yerleşik düzen Prehistorik Çağ’dan yani tarih öncesi dönemlerden başlar. Çatal-
höyük’te Neolitik, Kalkolitik ve Erken Bronz Çağı kültürlerine rastlanır. Konya Ovası’nda, Kon-
ya’nın Çumra ilçesinin 10 km doğusunda yer alan Çatalhöyük, tarih öncesi yerleşik düzene geçen
toplayıcılık ve avcılıktan kurtularak ekip biçen ve üreten arkeolojik yerleşmelerin ilki ve en önem-
lisidir. Çatalhöyük, 9500 yıllık geçmişi olan ve yaklaşık 8000 insanı barındırmış geniş bir Neolitik
‘kasaba’dır. Sokakları olmayan bu büyük kasabada insanlar damlarda dolaşıyor, evlerine damlarda
bulunan açıklıklardan giriyorlardı. Bu insanlar binlerce yüzyıl öncesinden günümüze kadar gelebilen
evlerinin içindeki duvar resimleri, kabartma ve heykellerden anlaşıldığı üzere harika sanat ürünleri
meydana getiriyorlardı. Çatalhöyük’te bulunan sanat eserleri, Küçük Asya insanının şehirde yaşa-
maya başladığı ilk dönemlere ışık tutmaktadır. Çatalhöyük’ün ünü; sanat eserleri, karmaşık mimari
yapısı ve son derece gelişmiş bir sosyal yapıya sahip olmasından gelmektedir.

Görsel 1

Çatalhöyük, ilk olarak 1958 yılında James Mellaart, David French ve arkadaşları tarafından bu-
lunmuştur. İlk kazı, 1961-1965 yılları arasında, Ankara’daki İngiliz Arkeoloji Enstitüsü tarafından
gerçekleştirilmiştir. Mellaart’ın kazıları boyunca, Doğu Çatalhöyük’ün güneybatısındaki 16 tabaka-
da yüzlerce bina incelenmiş; araştırmaların yayınlanmasıyla höyüğün uluslararası önemi de gözler
önüne serilmiştir. Doğu Çatalhöyük MÖ 5500’lerde terk edilmiş ve Batı Çatalhöyük’e geçilmiş, bir
daha da eski kentin üzerinde bir başka yerleşim kurulmamıştır. Bu büyük yer değiştirmenin nedenleri
hakkında herhangi bir bulgu yoktur. Ancak bunun bir göç ya da genişleme olmayıp yalnızca bir yer
değiştirme olması akla belki de yeryüzünün ilk salgın hastalığının Çatalhöyük’te yaşanmış olabile-
ceği ihtimalini getirmektedir. Belki de o günün inanışları çerçevesinde kentin tanrılarca lanetlendiği
düşünülüp bu söylencenin dilden dile dolaşması ile kimse bu mekâna yeniden yerleşmeye cesaret
edememiştir. (Çatalhöyük, T.C. Konya Valiliği Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları,
Konya 2016, s.2-5’ten düzenlenmiştir.)

95