Page 5 - Biyoloji 10 | KAZANIM KAVRAMA ETKİNLİKLERİ
P. 5

1         BİYOLOJİ 10                                     Ortaöğretim Genel Müdürlüğü




                 Homozigot Karakter                Karakter                        Gen
                 Alel genlerin ikisi de       Saç rengi, kan grubu,       Karakterleri kontrol eden
                aynıdır. (AA, aa, BB, bb,       tohum  ekli vb.              DNA bölgeleridir.
                      RR, rr...)                                             Har erle gösterilir.
                                                                           (Örneğin tohum rengi A,
                 Heterozigot Karakter                                          tohum  ekli B)
                Alel genler birbirinden
               farklıdır. (Aa, Bb, Rr, Dd,                                 Baskın Gen (Dominant)
                       Ee...)                                               Etkisini her durumda
                                                                           gösteren gendir. (Büyük
                                                   KALITIM                   harf ile gösterilir.)
                    Bağlı Genler
                 Bağlı  A  a  Bağlı
                  gen  B   b  gen                                           Çekinik Gen (Resesif)
               Aynı kromozom üzerinde                                     Etkisini sadece homozigot
                   bulunan genler.                                        durumda gösteren gendir.
                                                                          (Küçük harf ile gösterilir.)
                   Bağımsız Genler
                   A   a B    b                    Genotip                       Fenotip
                 Farklı kromozomlar          Canlının sahip olduğu          Gen ve çevre etkisiyle
               üzerinde bulunan genler.       genlerin toplamıdır.           olu an dı  görünü .

           Bilgi Kutusu: Kalıtımın kurucusu Gregor Johann Mendel olup, bezelyeler üzerinde yaptığı çalışmalar ile genetik
           biliminin öncüsü olmuştur.

          2. Yönerge                 Gamet çeşidi sayısı örnekler üzerinden açıklanır.

                                            GAMET ÇEŞİDİ BULMA
          Eşeyli üreyen canlılarda mayoz bölünme sonucu oluşan ve döllenme ile yeni bir birey oluşturabilen hücrelere ga-
          met (= eşey hücresi = üreme hücresi) denir. Ata canlıların oluşturacağı gamet çeşidinin artması, dünyaya gelecek
          yavruların da çeşitliliğini artıracaktır. Mayoz bölünmedeki krossing-over ve anafazda homolog kromazomların
          şansa bağlı olarak rastgele dağılması, mutasyon ve genlerin bağlı ya da bağımsız olması oluşacak gamet çeşidi sa-
          yısını etkiler.
                           Ana Hücre                                       Gamet
            •  Diploit’tir (2n).                          •  Haploit’tir (n).
            •  Her kromozomdan 2 tane bulunur. (Homolog   •  Her kromozomdan bir tane bulunur. (Homolog
              kromozom çiftleri bulunur.)                   kromozom çiftlerinden sadece bir tanesi bulunur.)
            •  Her karakter bir çift alel ile ifade edilir.  •  Her karakter bir tane alel ile ifade edilir.


                         Ana hücre                                            Gamet
                                        Alel

                         A    A                                                A


                                e     e                                       B
          Homolog       B    B                     MAYOZ                              e
          kromozom      C    C                                                C
          çi i
                     Genotip = AABBCCee                                    Genotip = ABCe
                           ⁿ
          Gamet çeşidi sayısı: 2  ile bulunur (n: Ana hücredeki heterozigot karakter sayısıdır.).


          4
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10