Page 53 - Fizik 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

12 FİZİK 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

Su dalgaları ile ışık ilişkilendirilecek olursa az kırıcı
ortam sudaki derin ortama, çok kırıcı ortam ise su-
daki sığ ortama benzetilebilir. Az kırıcı ortamdan çok
kırıcı ortama ve ayırıcı yüzeye dik bir şekilde geçen Az kırıcı
ortam
ışığın yayılma doğrultusu değişmezken hızı ve dalga
boyu azalır (Görsel 2). Işın, ayırıcı yüzeye dik geldiği Çok kırıcı
ortam
sürece ortamların kırıcılık indisleri ne olursa olsun
doğrultu değiştirmeden yoluna devam eder.
Görsel 2: Ayırıcı yüzeye dik olarak gelen ışının yayılma doğrultusu
o
3. Yönerge Ayırıcı yüzeye 90 den farklı bir açıyla gelen ışık ışınlarının kırılması ile su dalgalarının kırılması ilişki-
lendirilir.
Derin ortamdan sığ ortama geçerken ayırıcı yüzeye dik olarak gelmeyen doğrusal su dalgasının yayılma
doğrultusu, hızı ve dalga boyu değişir.
Örnek Soru

Derin Sığ
Yanda verilen şekil üzerinde su dalgalarının sığ ortama ge-
çişlerini çizerek hız, dalga boyu ve frekanslarındaki değişi-
v d
mi karşılaştırınız.
λ d

Cevap: v derin > v sığ λ derin > λ sığ f derin = f sığ

Derin Sığ
N
v d λ s
v s
λ d

4. Yönerge Aşağıdaki etkinlikler uygulanır.
Bağlantıdaki simülasyonu inceleyiniz.
https://phet.colorado.edu/sims/html/bending-light/latest/bending-light_tr.html
Simülasyonu başlatıp "Dahası" bölümünü seçiniz.
Az kırıcı ortamdan çok kırıcı ortama geçen bir ışık ışını da su dalgaları gibi doğrultu değiştirerek nor-
male yaklaşır. Işığın sapma miktarı (δ) iki ortam arasındaki kırılma indisi farkına bağlıdır (Görsel 3).

θ1 θ1
n1
n2
δ
θ2

Görsel 3: Ayırıcı yüzeye gelen ışının kırılma ve yansıması
Sol alt köşede yer alan "Normal" ve "Açılar" kısımlarını işaretleyiniz.
Işığın gelme acısını değiştirerek ortam değiştiren ışığın ilerleme doğrultusundan sapma miktarının
bağlı olduğu değişkenleri belirleyiniz.
52