Page 40 - Felsefe 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

FELSEFE 11

4. Etkinlik 4. Her iki düşünürün toplumsal refah ve mutluluğu önemsedik-
lerini, olabildiğince çok insanın faydasını düşündüklerini gör-
2. Çalışma Kâğıdı
mekteyiz. Kant’ın ahlak anlayışının temelinde iyiyi isteme ilkesi
1. Aydınlanma Dönemi’nin en belirgin özelliği insanı ve doğayı vardır. Eylemde önemli olan iyi niyettir, bu ahlak açısından
akıl temelinde anlamaya çalışmasıdır. İnsanın aklı sayesinde koşulsuz biçimde yerine getirilmelidir. İşte bu ona göre ödev
özgürlüğe ve mutluluğa kavuşabileceği ve daha güzel bir dünya ahlakıdır. Ödev insanın sorumluluğunu aldığı eylemdir. Vicda-
oluşturabileceği düşünülmektedir. Ekonomik ve siyasal açıdan nın emrettiği davranışlardır. Ödev bütün insanlar için geçerli
kendini hissettiren bu gelişmeler, Fransız İhtilali gibi bir olayın evrensel bir nitelik taşır. Bentham, ahlakı fayda temeline dayan-
ve Sanayi Devrimi gibi bir olgunun yaşanmasına neden olmuş- dırmıştır. İnsanın doğası gereği acıdan kaçıp hazza yöneleceğini
tur. Fransız İhtilali’nin ardında sosyal yaşayıştaki eşitsizlik, ada- söyler. Mutluluk ise insanın aklıyla doğru eylemleri seçmesine
letsizliğin söz konusu olması ile özgürlük düşüncesinin oluşması bağlıdır. Kötülükler ise insanın yanlış tercihlerde bulunmasın-
yatmaktadır. Mutlak monarşinin yıkılmasıyla birlikte cumhuri- dan, aklını kullanamamasından kaynaklanır.
yet rejimi kurulmuştur. Sanayi Devrimi ile birlikte ulaşım kolay- 5.
laşmış, kültürel ve ekonomik etkileşim artmıştır. • 18-19. yüzyılda varlık üzerine Meyve çekir-
2. Kant tek başına aklın “a priori” bilgilerin yetersiz olduğunu ve görüşleriyle ünlü olan filozof TEZ deği
tek başına duyu organlarının da “a posteriori” verilerinde yeter- Hegel’dir. (Tohum)
siz olduğunu, bilgilerin oluşumunda hem akılsal verilerin hem • Hegel’e göre varlığın temelinde
de duyu organlarının gerekliliğini vurguluyordu. Bu bağlamda akılsal bir ilke olan “geist” (gayst)
hem akılcıları hem de empiristleri yani deneycileri yetersiz bul- yer alır.
maktadır. Bu yüzden felsefesine “eleştirel felsefe” adı verilmiştir. • Geist; Tanrı, akıl, tin olarak da
Algısız kavramlar boş, kavramsız algılar kördür, derken de bu adlandırılır. Tüm varlıkların ilk
uzlaştırmacı yaklaşımını kullanmıştır. Burada algıdan kastedi- formu “geist”tir. ANTİ-
len deneyimlerimizdir. Deneyimler, duyu organları tarafından • Hegel, varlıkların oluşumunu TEZ Meyve ağacı
elde edilen verilerdir. Dolayısıyla deneyim olmadan kavramların diyalektik yöntemle açıklar.
karşılığı boş olacaktır. Kavramdan kasıt ise doğuştan getirdiği- • Diyalektik: Karşıt şeylerin çatı-
miz aklın ilkeleridir. Bunun yanında doğuştan getirdiğimiz akıl şarak yeni şeyler oluşturmasının
anlama ilkeleri yani kategorilerimiz olmazsa algılamalarımız ve yöntemidir. Buna göre varlıklar
deneyimsel verilerimiz kördür, âdeta anlamsızdır. tez, antitez, sentez sürecinden
(diyalektik) geçerek oluşur. Meyve
• Kısaca bir şeyin oluşması için SEN-
3. karşıt varlıkların çatışması ve TEZ (Tez-tohum)
İfadeler Doğru Yanlış yeni bir senteze ulaşması gerekir.

18. yüzyıl ve 19. yüzyıl felsefesinde mo-
narşiye dayalı devlet fikri ön plana çık- X 8.
mıştır. 18-19. yüzyıl Felsefe- Felsefe Edebiyat İliş-
sinin Dil ve Edebiyat-
Locke, liberal (özgürlükçü) bir devlet X la İlişkisi kisinin Sonuçları
sistemini öngörmüştür.
Tolstoy (Tolstoy) ve
Özgürlük kavramı, Fransız Devrimi Felsefi ve edebî eserle- Dostoyevski’nin (Dos-
sonucunda sıkça kullanılmaya başlan- X rin çoğalması toyevski) tanınması
mıştır.
Aristokrasinin orta-
Özel mülkiyet ile devlet oluşumu ara- X Halkın aydınlanması dan kalkması
sında herhangi bir ilişki kurulamaz.
Voltaire (Volter), Mon-
Yasalar, tüm insanlığın ortak iradesiyle X tesquieu, Rousseau, Edebiyatta roman-
oluşmuştur.
D’Alembert (Dalem- tizm akımının ortaya
İnsanlar, doğuştan sahip oldukları hak- bert) ve Diderot’un çıkması
larını korumak için sözleşme yapma ih- X (Didoğ) yazıları
tiyacı duymuştur. Düşünsel zenginliğin
Yasama, yürütme ve yargı, güçler ayrılı- Fransız İhtilali sonrası artması
ğı ilkesine duyulan ihtiyaçtan doğmuş- X Aristokrasinin ortadan
tur. Realizm akımının
kalkması, özgür dü- ortaya çıkması
Özel mülkiyetin oluşumu ile başlayan şüncenin ortaya çıkışı
çatışmaları önlemek için devlet kurul- X İnsan ve toplum gerçe-
muştur. ğini anlamaya yönelik Fransız İhtilali
akım
Birlik ve beraberlik açısından devletin
her türlü gücü elinde bulundurması zo- X Realizm akımının Ansiklopedinin ortaya
runludur. önemli temsilcileri çıkması

39