Page 30 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

FİZİK 11
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 11 5
2. ÜNİTE > Elektrik ve Manyetizma
Konu 11.2.4. MANYETİZMA VE ELEKTROMANYETİK İNDÜKLENME 40+40 dk.
11.2.4.1. Üzerinden akım geçen iletken düz bir telin çevresinde, halkanın merkezinde ve akım makarasının (bobin) mer-
kez ekseninde oluşan manyetik alanın şiddetini etkileyen değişkenleri analiz eder.
Kazanımlar
Manyetik alan yönünün sağ el kuralıyla gösterilmesi sağlanır.
Gerekli Materyaller: 2 adet kalem pil (AA), iletken tel, bobin, 6 adet pusula, metal ya da plastik ayak, 200g demir tozu.

1. Yönerge Üzerinden akım geçen düz bir telin etrafında oluşan manyetik alan deney yardımıyla gösterilir.
Görsel 1’deki gibi deney düzeneği hazırlanır. Görsel 2'deki deney düzeneğinde devreye akım verildiğinde
pusulaların yönelimlerine dikkat çekilir.

Görsel 1: Deney düzeneği Görsel 2: Manyetik alanın yönü
Pusulaların yönelimlerinden yola çıkılarak, üzerinden akım
geçen düz bir telin etrafında halka biçiminde manyetik alan Akım yönü Baş parmak
oluştuğu anlaşılır. Oluşan manyetik alanın yönü Görsel 3’te
modellenen sağ el kuralıyla bulunur. Sağ el kuralına göre sağ
elin başparmağı akım yönünü gösterirken bükülen dört par-
mağın yönü manyetik alan vektörünün yönünü gösterir.

Görsel 3: Sağ el kuralı
2. Yönerge Üzerinden akım geçen düz bir telin etrafında oluşan manyetik alanın şiddetinin bağlı olduğu değiş-
kenlerin öğrenciler tarafından deney yardımıyla analiz edilmesi sağlanır.
Bir karton levhanın ortasından geçirilen telden akım geçirilip karton üzerine demir tozları serpiştirilir.
Böylece Görsel 4’teki gibi bir düzenek elde edilir.

Görsel 4: Demir tozları serpilmiş deney düzeneği
29