Page 32 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 11 5

2 Sayfa düzlemine dik K düz teli ile sayfa düzleminde bulunan L düz telinden şekildeki yönlerde akımlar
geçmektedir.

L
i
L
K
O
d d
i K

Buna göre tellerin O noktasında oluşturduğu bileşke manyetik alanın yönünü şekil üzerine çizi-
niz.
Cevap: O noktasına Kartezyen koordinat sistemi çizildikten sonra K telinin O noktasında oluşturduğu manyetik alan B , L telinin O nokta-
K
sında oluşturduğu manyetik alan B ve bileşke manyetik alan B şekildeki yönlerde gösterilir.
L
y
L
B i
L L
K x
O
i d d
K B

z B
K

4. Yönerge Akıllı tahtadan https://javalab.org/en/magnetic_field_around_a_circular_wire_en/ ağ adresine bağlanarak
ilgili simülasyon çalıştırılır. Üzerinden akım geçen halkanın merkezinde oluşan manyetik alan şidde-
tinin yönünün ve bağlı olduğu değişkenlerin öğrenciler tarafından analiz edilmesi sağlanır.
Üzerinden akım geçen halkanın merkezinde oluşan manyetik alanın yönü sağ el kuralına göre Görsel 5’teki
gibi bulunur.

B

I
I
I
I

B
Görsel 5: Halkanın merkezinde oluşan manyetik alanın yönü

5. Yönerge Üzerinden akım geçen halkanın merkezinde oluşan manyetik alanın şiddetinin bağlı olduğu değişken-
ler açıklanır.
Üzerinden akım geçen halkanın merkezinde oluşan manyetik alan şiddeti; ortamın özelliklerine, akım
şiddetinin büyüklüğüne, halkanın yarıçapına ve halkanın sarım sayısına bağlıdır.

Halkanın merkezindeki ortamın manyetik geçirgenlik sabiti ile manyetik alan şiddeti doğru orantılıdır.
Halkadan geçen akım şiddeti ile halkanın merkezinde oluşan manyetik alan şiddeti doğru orantılıdır. Hal-
kanın yarıçapı arttıkça manyetik alan şiddeti azalır. Yani halkanın yarıçapı ile manyetik alan şiddeti ters
orantılıdır. Üzerinden akım geçen N sarımlı bir halkanın merkezinde oluşan manyetik alan şiddeti her bir
halkanın merkezde oluşturduğu manyetik alan şiddetlerinin toplamı kadardır. Bu durumda sarım sayısı
arttıkça halkanın merkezinde oluşan manyetik alan şiddeti de artar. Yani halkanın sarım sayısı ile halkanın
merkezinde oluşan manyetik alan şiddeti doğru orantılıdır.
31