Page 5 - Kimya 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

1 KİMYA 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Yönerge Aşırı doygun çözeltilerle ilgili aşağıdaki açıklamaları okuyunuz.

Çözeltilerin bulunduğu ortamın sıcaklığı ve basıncı değiştiğinde çözünen maddenin çözünürlüğü bu
değişimden etkilenir. Doygun bir çözeltide çözünürlüğün değişmesiyle çözelti tekrar dengeye gelmeye
çalışır. Çözünürlük azaldığında çözelti, çözünen maddenin doygunluk hâlindeki denge miktarından
daha fazla madde içermiş olur. Bu durumda olan çözeltilere aşırı doygun çözelti denir. Aşırı doygun
çözeltiler, zamanla doygun hâle gelen kararsız çözeltilerdir. Doygun hâle gelebilmesi için yeteri kadar
çözünen maddenin çözeltiden ayrılması gerekir.

Örnek: KNO 3 ve su ile aşağıda belirtilen miktarlarda ve sıcaklıklarda çözeltiler hazırlanıp dengeye
gelmesi sağlanmıştır. Dengeye gelen çözeltilerin sıcaklığı 20 C’ye getirilerek çözünürlüğü dü-
o
şürüldüğünde hangi çözeltilerde aşırı doygun durumun oluşabileceğini açıklayınız. (KNO 3 ’ın
çözünürlük değerleri için Grafik 1’den yararlanılır).

40 g KNO 3 60 g KNO 3 25 g KNO 3 50 g KNO 3

120 g su 150 g su 90 g su 250 g su
40 C 40 C 40 C 50 C
o
o
o
o
I II III IV
Cevap: Çökelmenin olduğu çözeltiler dengeye gelene kadar aşırı doygun durumda olur. Bu nedenle
20 C'ye soğutulduğunda çökelme olan çözeltilerde aşırı doygunluk oluşur.
o
I. Oluşur II: Oluşur III. Oluşmaz IV. Oluşmaz

3. Yönerge Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Not: Sorulardaki maddelerin çözünürlük verileri için Grafik 1’den yararlanılır.
o
1. 20 C'de 200 gram su 75 gram katı KNO 3 ile hazırlanan çözeltide dengenin oluşması beklenmiş-
tir. Daha sonra aşağıda verilen işlemler sırasıyla çözeltiye sabit sıcaklıkta uygulanmıştır. İşlemler
sonucunda oluşan çözeltiyi doymamış, doygun, aşırı doygun olarak sınıflandırınız.
1. İşlem: 100 gram su ekleme

2. İşlem: Birinci işlem sonucunda oluşan çözeltiye 20 gram daha KNO 3 tuzu ekleme

3. İşlem: İkinci işlem sonucunda oluşan çözeltide KNO 3 tuzunun çözünürlüğünü düşürme

4