Page 43 - Biyoloji 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

3 BİYOLOJİ 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

3. Yönerge Bakterilerin üremesi açıklanır.

Bakteriler bölünerek eşeysiz olarak çoğalırlar. Uygun koşullarda bir bakteri 20 dakikaya bir bölünerek 2 n
şeklinde artar. Bu üremede çeşitlilik görülmez.

Uyarı
Bakterilerde çeşitliliğe neden olan en önemli olay konjugasyondur. Bu olayda bir bakteriden diğerine
plazmid aracılığı ile tek taraflı gen aktarımı olur. Ancak bu olay bir üreme değildir.

Uyarı

Bazı bakteriler uygun olmayan ortam koşullarından kendilerini korumak için endospor oluştururlar.
Çoğu bakteri 100 °C sıcaklıkta ölürken endospor oluşturan bakteriler 120-130 °C’de ölürler.

4. Yönerge Arkelerin yapısı ve genel özellikleri açıklanır.

Arkeler, bakterilerde olduğu gibi prokaryot hücre yapısına sahiptir. Ayrıca beslenmesi, solunumu, üre-
mesi, depo maddesinin glikojen olması gibi özellikleri ile bakteriye benzer. Ancak arkeleri bakterilerden
ayıran önemli farklar da mevcuttur. Bunlardan bazılarını söyle sıralayabiliriz.
• Arkelerin hücre çeperi yapısı peptidoglikan değildir.

• Arkelerin ribozom yapıları bakterilerden farklıdır.
• Arkelerin halkasal DNA'sı protein kılıf ile kaplıdır.
Arkeler çok ekstrem koşullarda yaşayabilen canlılardır. Bazı arkeler yanardağ ağzı gibi çok sıcak yerlerde
yaşar. Bir kısmı Tuz Gölü gibi aşırı tuzlu ortamda bazıları ise oksijenin hiç bulunmadığı okyanus diple-
rinde yaşayabilir. Bazı arkeler metan gazı üretirler. Bu arkelerden faydalanılarak çöplüklerden biyogaz
elde edilir.

Örnek Soru:

1. Arkeler ile ilgili seçeneklerde verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Bazı türleri karbondioksit kullanarak metan gazı üretir.
B) Oksijenli solunum yapan türleri vardır.
C) Diploid kromozomlu olup DNA’ları histon proteinine sarılı değildir.
D) Diğer organizmaların yaşayamayacağı habitatlarda yaşayabilir.
E) Ototrof veya heterotrof beslenen çeşitleri vardır.

Çözüm: Arkeler n kromozomlu olup halkasal DNA’ ları protein ile kaplıdır. A, B, D, E seçeneklerin-
de verilenler arkelerin gerçekleştirebildiği olaylardır. Cevap: C

42