Page 58 - Kimya 10 - 1. Ünite

1. ÜNITE: KIMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KIMYASAL HESAPLAMALAR

HA A YASTIĞI SISTEMI

Perde Hava Yastığı Sürücü Hava Yastığı

Ön Yolcu Hava Yastığı
OKUMA PARÇASI
Yan Hava Yastığı
Sürücü Diz Hava Yastığı

Araçlarda kaza anında sürücü ve yolcuları çarpmaların etkilerinden korumak amacıyla geliştirilen hava
yastığı sistemi 50 yılı aşkın bir süredir kullanılmaktadır. Hava yastığı sistemi için yapılan ilk çalışmalarda
sıkıştırılmış veya ısıtılmış hava, sıkıştırılmış azot, freon ve karbon dioksit gibi gazlar kullanılmıştır. Ancak
bu ilk denemelerde hava yastıklarının şişmesini sağlayan gazın temini, hava yastıklarının araca monte
edilmesi gibi işlemler için oldukça büyük sistemlere gereksinim duyulmuştur. Otomobil hava yastıklarında
sıkıştırılmış oksijeni ilk defa 1953 yılında John Hetrick (Can Hetrik) kullanmıştır. 1968’de John Pietz (Can
Pitz) adlı kimyacı sodyum azid ve bir metalik oksit karışımı kullanarak sıkıştırılmış gaz yerine “katı itici”
kullanımına öncülük etmiştir. Bu çalışma ile ilk defa katı bir karışımdan azot gazı üretilmiştir. Karışımdaki
sodyum azid (NaN ) çok zehirli bir katı madde olduğundan hava yastığı sistemlerinde kullanılmak üzere
3
sızdırmazlığı çok yüksek çelik veya alüminyum kaplar geliştirilmiştir. Önceki büyük sistemlerin yerini alan
bu daha basit sistem, hava yastıklarını daha ekonomik hâle getirmiştir. Bu sayede uzun süreden beri kul-
lanılan ön hava yastıklarına ek olarak sürücü ve yolcuları yandan çarpmalara karşı koruyacak yan hava
yastıkları yaygınlaşmıştır.

Hava Yastığı Nasıl alışır?

Hava yastıkları, emniyet kemerine ek olarak tasarlanmış bir sistem olduğundan bu sisteme “Yardımcı
Engelleme Sistemi” şeklinde dilimize çevrilebilecek olan “Suplemental Restraint System” (SRS) adı veril-
miştir. Hava yastığı belli bir hızın üzerinde (genellikle 20-25 km/s) gerçekleşen çarpışmalarda devreye
girecek şekilde ayarlanır. Örneğin, 10 km/s hızla gerçekleşen bir çarpışmada hava yastığının devreye
girmesini gerektirecek bir tehlike söz konusu olmadığından hava yastığı çalışmaz. Bu durumda emniyet
kemeri yeterli korumayı sağlayabilir.
Bir hava yastığı sistemi üç parçadan oluşur.

1. Katlanıp direksiyon içine ve diğer uygun konumlara yerleştirilmiş ince naylon bir yastık

2. Kaza anında çarpmayı algılayan ve elektrik devresini kapatan algılayıcı (sensör)
3. Reaksiyona girdiğinde çok fazla miktarda sıcak azot gazı çıkararak yastığın şişmesini sağlayacak ve
reaksiyon kalıntılarını zararsız bileşiklere dönüştürecek olan kimyasal maddeler içeren şişme sistemi

70 10. SINIF KIMYA