Page 59 - Kimya 10 - 1. Ünite

 4. BÖLÜM: KIMYASAL TEPKIMELERDE HESAPLAMALAR

Hava yastığı sisteminin parçaları ve çalışma mekanizması aşağıda gösterilmiştir.

Gaz Üreticisindeki Kimyasal Reaksiyonlar OKUMA PARÇASI
Gaz üretici katı madde NaN , KNO ve SiO karışımıdır. Çarpışma anında yastığın şişmesini sağlayan üç
3
3
2
aşamadan oluşan bir kimyasal reaksiyon zinciri başlar.
1. Algılayıcı, çarpmayı algıladığında şişme sistemine bir elektriksel itki (impuls) göndererek sistem deki
sodyum azidin (NaN ) parçalanıp miktarı önceden hesaplanmış azot gazını açığa çıkarmasını sağlar.
3
o
2NaN (k) 300 C 2Na(k) + 3N (g)
2
3
2. Ilk reaksiyonda yanıcı ve patlayıcı bir element olan sodyum da ortaya çıkmaktadır. Bu elementin zarar-
sız hâle getirilmesi için ikinci bir kimyasal reaksiyona ihtiyaç vardır. Bu işlem potasyum nitratla (KNO )
3
gerçekleştirilir. Böylece aynı zamanda şişmeyi sağlayacak ilave bir miktar azot gazı da elde edilmiş olur.
10Na(k) + 2KNO (suda) K O(k) + 5Na O(k) + N (g)
2
3
2
2
3. Son aşamada potasyum oksit ve sodyum oksit (K O + 5 Na O) karışımı, sistemde bulunan silisyum diok-
2
2
sit (SiO ) ile reaksiyona girer. Böylece karışım zararsız, güvenli ve yanmayan alkali silikata (cam) dönüşür.
2

Bu kimyasal reaksiyonlar tetiklendiğinde hava yastığının azot gazıyla dolması, direksiyondan veya kontrol
panelinden hızla fırlayarak kişiye sağlam ve koruyucu bir yastık hâline gelmesi 0,1 saniyeden daha az
bir zamanda gerçekleşir. Azot gazı üretimi sona erdiğinde gaz molekülleri yastıktaki deliklerden boşalır,
yastığın basıncı düşer ve yastık yumuşak bir örtü hâlini alır. Bu süre 1-2 saniye kadardır. Sürenin bu kadar
kısa olmasının nedeni çarpışmadan sonra aracın hareketine devam edebileceği varsayımıdır. Bu kısa süre
sürücünün etrafını görmesine ve en kısa zamanda direksiyon kontrolünü sağlamasına imkân tanır.
Ülkemizde yaşanan ölümlü trafik kazalarının büyük bir bölümü sürücü ve yolcuların emniyet kemeri tak-
mamalarından kaynaklanmaktadır. Yasal zorunluluğu ve cezai yaptırımlarına rağmen sürücülerin birçoğu
emniyet kemeri kullanımını alışkanlık hâline getirmemiştir. Oysa trafik kazalarında çoğunlukla emniyet
kemeri kurtarıcı olmaktadır. Bu nedenle yolculuk esnasında emniyet kemeri daima takılmalı ve buna uyma-
yanlar uyarılmalıdır.

(Kaynak: http://www.bayar.edu.tr/besergil/hava_yastigi.pdf. Yazarlar tarafından düzenlenmiştir.)

10. SINIF KIMYA 71