Page 3 - Kimya 12 | 1.Ünite

 1. BÖLÜM: INDIRGENME-YÜKSELTGENME TEPKIMELERINDE ELEKTRIK AKIMI

1.1.1. İndirgenme-Yükseltgenme (Redoks)
Tepkimeleri

Kimyasal tepkimeler; yeni bağ oluşumu, mevcut bağların kırılması,
+
proton (H ) aktarımı, iyonların yer değiştirmesi ya da elektron alışverişi
gibi olaylar sonucu gerçekleşir. Bu bölümde elektron alışverişi ile ger-
çekleşen tepkimeleri öğreneceksiniz. Bu tepkimelerde indirgenme ve
yükseltgenme adı verilen iki ayrı olay gerçekleşir. Bir atom ya da iyonun
–
e (elektron) almasıyla gerçekleşen olaya indirgenme, bu olayın gös-
terildiği tepkimeye indirgenme yarı tepkimesi denir. Örneğin,
+
–
2H (suda) + 2e H 0 2 g ()
+
–
tepkimesinde H iyonu e alarak indirgenmiştir. Indirgenme olayında
taneciğin yükseltgenme basamağı küçülür.
Zn 2+ (suda + 2e – Zn 0 ()k
)
Fe 3+ (suda + 3e – Fe 0 ()k
)
Cl 0 2 ()g + 2e – 2 Cl – (suda )
Yukarıda verilen tepkimeler indirgenme yarı tepkimeleridir.

–
Bir atom ya da iyonun e vermesiyle gerçekleşen olaya yükseltgenme,
bu olayın gösterildiği tepkimeye yükseltgenme yarı tepkimesi denir.
Örneğin,
–
Zn 0 ()k Zn 2+ (suda + 2e
)
tepkimesinde Zn elementi 2 elektron vererek yükseltgenmiştir.
Yükseltgenme olayında taneciğin yükseltgenme basamağı büyür.

+
H 0 2 ()g 2H (suda) + 2e –
)
Al 0 ()k Al 3+ (suda + 3e –
2 F – (suda ) F 2 0 ()g + 2e
–
Yukarıdaki tepkimeler yükseltgenme yarı tepkimeleridir.

Çevrenizde gerçekleşen tepkimeleri incelediğinizde büyük bir kısmın-
da indirgenme ve yükseltgenme yarı tepkimelerinin gerçekleştiğini
görürsünüz. Örneğin odunun yanması (Görsel 1.1), metallerin paslan-
ması (Görsel 1.2), bileşiklerin elementlerine ayrışması bu tepkimelere Görsel 1.1: Odunun yanması
birer örnektir.

Aşağıda bu tepkimelerin denklemleri gösterilmiştir.
CH (g) + 2O (g) CO (g) + 2H O(s) (Yanma tepkimesi)
2
4
2
2
2Fe(k) + 3 O 2 ()g Fe O (k) (Yanma tepkimesi)
2
3
2
2H O(s) Elektrik enerjisi 2H (g) + O (g) ( Suyun elementlerine
2
2
2
ayrışması)
Elektron alışverişiyle meydana gelen indirgenme ve yükseltgenme
tepkimeleri aynı anda gerçekleştiğinden bu yarı tepkimeler birbirinden Görsel 1.2: Demirin paslanması

12. SINIF KIMYA 15