Page 4 - Kimya 12 | 1.Ünite

1. ÜNITE: KIMYA VE ELEKTRIK

bağımsız düşünülemez. Indirgenme ve yükseltgenme yarı tepkime-

Bilgi Kutusu lerinin toplamından oluşan tepkimelere indirgenme-yükseltgenme
(redoks) tepkimesi denir. Indirgenme-yükseltgenme tepkimelerinde
Redoks kelimesi, redüksiyon alınan ve verilen elektron sayıları eşittir.
(indirgenme) ve oksidasyon
(yükseltgenme) kelimelerinin Örneğin içerisinde CuSO çözeltisi bulunan cam kaba Zn metali daldı-
4

2+
kısaltılıp birleştirilmesi ile elde rıldığında Zn metali ve çözeltideki Cu iyonları arasında redoks tepki-
edilmiş bir terimdir. Bu terim mesi gerçekleşir (Şekil 1.1).
elektron alışverişinin gerçek- Zn
leştiği tep kimeleri belirtmek için
kullanılır.

Cu 2+ SO 2–
4
Şekil 1.1: CuSO çözeltisine batırılmış Zn metali
4
Bu tepkime incelendiğinde yükseltgenme ve indirgenme yarı tepkime-
leri ile redoks tepkimesi aşağıdaki gibi gösterilir.
V ideo Bilgi
Indirgenme yarı 2+ – 0
)
tepkimesi: Cu (suda + 2e Cu ()k
Yükseltgenme 0 2+ –
)
yarı tepkimesi: Zn ()k Zn (suda + 2e
Redoks tepkimesi
Yaygın Yükseltgen ve (Net tepkime): Zn 0 ()k + Cu 2+ (suda ) Zn 2+ (suda ) + Cu 0 ()k
Indirgen Maddeler
2+
Yukarıdaki tepkimede Cu iyonları Zn metalinden elektron alarak indir-
2+
2+
genirken Zn metalinin Zn iyonuna yükseltgenmesine sebep olur. Cu
iyonları Zn metalini yükseltgediğinden yükseltgen özellik gösterir. Zn
2+
metali elektron vererek Cu iyonlarını indirgediğinden indirgen özellik
gösterir. Tepkimelerde elektron alarak indirgenen taneciklere yükselt-
gen, elektron vererek yükseltgenen taneciklere indirgen denir.
O , KMnO , H SO , HNO ve H O bazı yaygın yükseltgenlerdir. Bu
4
2
2
3
2
2
4
maddeler redoks tepkimelerinde indirgendiklerinden yükseltgen olarak
etki eder.
4+
0
C (k) + O (g) CO (g)
2
2
tepkimesinde oksijen gazı karbon atomunu 0’dan +4’e yükseltgemiştir.
–
2KMnO (suda) + 16 HCl (suda 2KCl(suda) + 2MnCl (suda) +
)
4 2
8H O(s) + Cl5 0 2 ()g
2
–
tepkimesinde KMnO bileşiği Cl iyonunu -1’den 0’a yükseltgemiştir
4
+
0
2 Ag (k) + 2H SO (suda) Ag SO (suda) + SO (g) + 2H O(s)
2
4
2
2
2
4
tepkimesinde H SO bileşiği Ag atomunu 0’dan +1’e yükseltgemiştir.
2 4
16 12. SINIF KIMYA