Page 3 - Kimya 12 | 2.Ünite

 1. BÖLÜM: ANORGANIK VE ORGANIK BILEŞIKLER

2.1.1. Organik Bileşiklerin Tarihsel Gelişimi

Organik kelimesi ilk olarak 19. yüzyılın başlarında bilim insanı Jöns
Jacob Berzelius (Yöns Yakop Berzelyus) tarafından kullanılmıştır
(Görsel 2.1).
Berzelius’a göre organik maddeler ancak canlı organizmalar tarafından
üretilebilir. Berzelius bu durumu yaşam gücü (vitalizm) olarak ifade
etmiştir.

Berzelius’un yaşam gücü olmadan organik madde üretilemeyeceği
görüşü, 1828 yılında Friedrich Wöhler’in (Fredrih Vöhler) anorganik
bir madde olan potasyum siyanürden (KCN) organik bir madde olan
üreyi elde etmesiyle geçerliliğini yitirmiştir.
Friedrich Wöhler, önce potasyum siyanür ve kurşun(IV) oksitten potas-
yum siyanatı, sonra potasyum siyanat ile amonyum sülfatı tepkimeye
sokarak amonyum siyanatı elde etmiştir.

KCN + PbO 2 KOCN + PbO Görsel 2.1: Jöns Jacob Berzelius
Potasyum Kurşun(IV) Potasyum Kurşun(II)
siyanür oksit siyanat oksit

2KOCN + (NH ) SO 4 K SO 4 + 2NH OCN
4
4 2
2
Potasyum Amonyum Potasyum Amonyum
siyanat sülfat sülfat siyanat
Wöhler, elde ettiği amonyum siyanatı ısıtarak beyaz renkli, kristal yapılı
organik bir madde olan üreyi elde etmiştir (Görsel 2.2).

NH OCN ısı NH – C – NH
4 2 2
Amonyum O
siyanat Üre

Wöhler sentezi olarak adlandırılan bu sentez, organik maddelerin
laboratuvar ortamında üretilmesi için başlangıç noktası olmuş, bu
keşiften sonra organik maddelerin tanımı da değişmiştir.
Görsel 2.2: Üre
2.1.2. Anorganik ve Organik Bileşiklerin Özellikleri

Günlük hayatta her an karşılaşılan bileşiklerin bir kısmı organik, bir
kısmı anorganik bileşiktir. Peki, bu bileşiklerin hangileri organik, han-
gileri anorganiktir?

Erime ve kaynama noktaları düşük, karbon atomu içeren, ana kaynağı
genellikle canlılar olan bileşiklere organik bileşik denir. V Viieo Bilgi

Organik bileşiklerin yapısında C ve H atomlarının yanı sıra S, O, N, F,
Cl, Br ve I gibi atomlar da bulunabilir.

Ancak yapısında C atomu olmasına rağmen organik olmayan bileşikler
-
de vardır. Örneğin CO, CO , CS bileşikleri ve CN , CO iyonları-
2–
3
2
2
nı taşıyan HCN, H CO gibi bileşikler, C atomu içermelerine rağmen Organik Bileşikler
3
2
organik bileşik değildir.
12. SINIF KIMYA 85