Page 6 - Kimya 12 | 2.Ünite

2. ÜNITE: KARBON KIMYASINA GIRIŞ

V Viieo Bilgi 2.2.1. Organik Bileşiklerin Basit ve Molekül
Formülleri

Organik bileşiklerin yapısında bulunan atomların türlerini, sayılarını, bir-
birlerine oranlarını ve üç boyutlu yapılarını ifade eden formülleri vardır.
Bu formüller organik bileşiklerin sınıflandırılmasında da kullanılır.

Basit Formül ve Molekül Organik bileşiklerdeki elementlerin türünü, atom sayılarının birbirine
Formülü oranlarını gösteren formüle basit formül (kaba formül) denir. Bu for-
mülde elementlerin mol sayıları en küçük tam sayılarla yazılır. Bir bile-
Bilgi Kutusu şiğin basit formülünden,

Molekülü oluşturan atomların • Bileşiği oluşturan atomların türü,
küre şeklindeki toplarla, bağla- • Atom sayılarının oranları,
rın çubuklarla gösterildiği yapıya • Elementlerin atom kütleleri biliniyorsa bileşiği oluşturan elementle-
top çubuk moieli denir. rin kütleleri oranı ve kütlece yüzde bileşimleri bulunabilir.
Organik bileşiği oluşturan elementlerin gerçek atom sayılarının veril-
diği formüle o bileşiğin molekül formülü (gerçek formül) denir. Bir
bileşiğin molekül formülü ile,

• Bileşiği oluşturan atomların türü,
• Atom sayıları ve atom sayılarının oranları,
• Elementlerin atom kütleleri biliniyorsa bileşiğin molekül ağırlığı,
atomların kütlece yüzde bileşimleri ve elementlerin kütleleri oranı
bulunabilir.
Molekül formülü, basit formülün kütle ya da atom sayısı cinsinden
genişletilmiş hâli şeklinde düşünülebilir.

n $ (Basit formül) = Molekül formülü

n $ (Basit formülü verilen bileşiğin molekül kütlesi) = Molekül kütlesi

Örneğin molekül formülü C H O olan şekerin basit formülünü bulmak
6
6
12
için C, H ve O elementlerinin atom sayıları en küçük tam sayılar şek-
linde yazılır ve CH O basit formülü elde edilir.
2
6 $ (CH O) = C H O 6
12
6
2
Bir moleküldeki atomların gerçek sayılarının ve bağlanma şekillerinin
gösterildiği formüle yapı formülü (açık formül) denir. Örneğin CH
4
molekülünün yapı formülü

şeklindedir.

X Örnek

C, H ve O elementlerinden oluşan ve basit formülü CH O olan organik
2
bir bileşiğin mol kütlesi 90 g/moldür. Buna göre bu organik bileşiğin
molekül formülünü bulunuz.

(C: 12, O: 16, H: 1)

88 12. SINIF KIMYA