Page 22 - Kimya 9 | 2. Ünite

Atom ve Periyodik Sistem

Mendeleyev’in en büyük yanılgısı elementlerin özelliklerinin atom
kütlelerine bağlı olduğunu düşünmesiydi. Periyodik özelliklerin atom
kütlesine göre genellikle bir düzen göstermesi sadece raslantıdır.

MOSELEY VE MODERN PERİYODİK SİSTEM
İngiliz fizikçi Henry Moseley (Henri Mozli), X-ışınları ile yaptı-
ğı deneylerde çeşitli elementlerin atom numaralarını bulmuştur. Ele-
mentlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin atom kütlesine değil,
atom numarasına (proton sayısına) bağlı olduğunu kanıtlamıştır.
Kimyasal özellikler elektron dizilimi ile ilgilidir. Moseley periyo-
dik sistemde elementlerin atom kütlesi yerine atom numarasına göre
gösterilmesini önermiştir. Günümüzdeki periyodik sistem, artan atom
numarasına göre düzenlenmiştir. Bu şekildeki düzenlemede benzer
kimyasal özellikte olanlar aynı düşey sütunda bulunur.
?
Modern Periyodik Sistem BİLİYOR MUSUNUZ?
Periyodik sistemdeki yatay satırlara periyot, düşey sütunlara grup Atom numarası 113, 115, 117
adı verilir. Periyodik sistemde 7 periyot, 18 grup bulunur (Tablo 2.3.2). ve 118 olan elementlerin bu-
Gruplar harf (A, B) ve sayı ile veya IUPAC’ın (Uluslararası Temel lunuşu 30 Aralık 2015’te IU-
ve Uygulamalı Kimya Birliği) önerdiği yalnızca rakamlardan (1-18) PAC tarafından resmî olarak
oluşan sistemle adlandırılır. Örneğin flor elementi periyodik sistem-
açıklanmıştır.
de harf ve rakam ile adlandırıldığında 7A grubunda IUPAC’a göre
Asya’da keşfedilen ilk element
ise 17. grupta bulunur. Harf (A, B) ve rakamdan oluşan sistemde
olan Nh ismini Nihon (Japon-
8B grubu 3 alt sütundan oluşur. Bu sistemde 8A, 8B olmak üzere 16
cada güneşin doğduğu yer) ke-
grup bulunur. A grubu elementlerine baş grup (ana grup) element-
limesinden, Mc Moskova (Mos-
leri denir. B grubu elementlerine yan grup elementleri denir. B gru-
bu elementleri geçiş metalleridir. covium) şehrinden, Ts ABD’deki
Periyodik sistemde ilk periyotta 2, ikinci periyotta 8, üçüncü pe- Tennessee eyaletinden, Og ise
riyotta 8, dördüncü ve beşinci periyotta 18 element bulunur. En fazla Prof. Dr. Yuri Ogennessian’dan
18 element alabilecek şekilde düzenlenen periyodik sistemde altın- alıyor.
cı ve yedinci periyotta bulunan otuz ikişer elementten on dörder ele-
ment tablonun altında 2 yatay sıra hâlinde yer almaktadır. İlk yatay
sıraya lantanitler ikinci yatay sıraya aktinitler denir.

Tablo 2.3.2: Modern periyodik sistem

Metal Ametal Yarı Soy Hangi sınıfa
metal gaz dahil olduğu
belirsizdir.

*

*
*

*
*
*
75