Page 187 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - Fizik 11
P. 187

FİZİK

                                                  Elektriksel Potansiyel
        ÇÖZÜMLÜ SORULAR                           Elektriksel Potansiyel                                    FİZİK


        7.   Şekildeki  +q  yükünün  etrafındaki  eş  potansiyel  yüzeylerin   8.   Aynı sayfa düzlemindeki K, L, M noktalarına sabitlenmiş nok-
            üçü kesikli çizgilerle gösterilmiştir. K noktasındaki –q yükü sı-  tasal yüklerin O noktasında oluşturdukları toplam elektriksel
            rasıyla L, M, N ve P noktalarına taşınmıştır. Yükün takip ettiği   potansiyel sıfırdır. L ve M’nin yükleri sırasıyla +3q ve -2q’dur.
            yol, bu noktalar arasındaki oklarla gösterilmiştir.
                                                                                   K




                                                                                             M   -2q
                  -q
                             +q                                                   L
                  K       L     M    N   P                                                       O
                                                                                +3q
                                                                   Buna göre K noktasına sabitlenmiş yük kaç q’dur? (Birim
                                                                   kareler özdeştir.)
                                                                   A) -5     B) -4      C) 1      D) 4     E) 5

            Buna göre yük taşınırken hangi noktalar arasında elekt-
            riksel kuvvete karşı iş yapılmıştır?                   Çözüm:

            A) Yalnız K-L           B) Yalnız L-M   C) L-M ve M-N     Elektriksel potansiyelin matematiksel modeli aşağıda verilmiştir.
                   D) M-N ve N-P             E) K-L ve N-P                               kq ⋅
                                                                                     V =
                                                                                          d
            Çözüm:                                                    K                     Öncelikle L ve M yüklerinin
                                                                                            O  noktasında  oluşturdukları
            +q  ile  –q  birbirini  çeker.  Dolayısıyla  dışarıdan  herhangi  bir           elektriksel  potansiyelleri  he-
            kuvvet uygulamaya gerek yoktur. Bir iş yapılmıştır fakat bu işi                 saplayalım. Birim karenin her
            elektriksel kuvvetler yapmıştır. Soruda elektriksel kuvvetlere   5d             bir kenarını ‘d’ olarak alalım.
            karşı yapılan iş sorulmaktadır. Bu yüzden K-L arası elektrik-
            sel kuvvetlere karşı iş yapılmamıştır.                               M   -2q    L’deki  yükün  O’da  oluştur-
                                                                                            duğu potansiyel,
            L-M arasında –q yükü +q yüküne ne yaklaşmış ne de uzak-   L             O
                                                                                                 ⋅
            laşmıştır.  Bu  yüzden  yapılan  iş  sıfırdır.  Yani  ne  elektriksel   +3q     V =  k3q  =  kq ⋅
            kuvvetler iş yapmıştır ne de elektriksel kuvvetlere karşı iş ya-                 L   3d    d
            pılmıştır.
                                                                   M’deki yükün O’da oluşturduğu potansiyel
                                                                             (      )
            M-N arasında –q yükü +q yükünden uzaklaşıyor. Bu ancak            V = k ⋅− 2q
                                                                                   dir.
            dışarıdan bir kuvvet uygulayarak mümkün olabilir. Dolayısıyla   M  d
            burada elektriksel kuvvetlere karşı bir iş yapılmıştır.     Soruda K, L , M yüklerinin O noktasında oluşturdukları toplam
                                                                   elektriksel potansiyelin sıfır olduğu belirtilmiş. O halde,
            N-P arasındaki yörüngenin düz olup olmaması önemli değil-
            dir.  Önemli  olan  +q  yükünden  uzaklaşıp  uzaklaşmadığıdır.         V + V  + V  = 0
                                                                        K   L  M
            Neticede –q yükü +q yükünden uzaklaştırılıyor. Bu yüzden
            burada da elektriksel kuvvetlere karşı iş yapılmıştır.     Bulduğumuz V  ve V  değerlerini yerine koyarsak,
                                                                                   M
                                                                              L
                                                                           k q ⋅  k ⋅− (      )
                                                                                   2q
                                                                       V +    +       =  0
                                                                        K   d     d
                                                   Cevap: D
                                                                   K’deki yükün O noktasında oluşturduğu elektriksel potansiyel,
                                                                        kq ⋅
                                                                    V =     olarak hesaplanır.
                                                                     K   d
                                                                   K  noktasal  yükünden  O  noktasına  bir  doğru  çizdiğimizde
                                                                   oluşan üçgenin dik kenarlarının 3d ve 4d olduğunu görürüz.
                                                                   Dolayısıyla K noktasal yükünün O noktasına olan uzaklığı 5d
                                                                   olarak hesaplanır.
                                                                        kq⋅   kq⋅
                                                                        V  =  =  K      q  = 5q olarak hesaplanır.
                                                                    KO   d     5d    K


                                                                                                          Cevap: E





                                                          185
   182   183   184   185   186   187   188   189   190   191   192