Page 252 - Dört Dörtlük-AYT-Biyoloji

BİYOLOJİ Bitkilerde Madde Taşınması ÇÖZÜMLÜ SORULAR

5. Bir saksı bitkisinin gövdesi yaprak kalmayacak şekilde toprak 7. Bitkiler farklı ortamlarda yaşayabilmek için farklı adaptasyon-
seviyesinden 4-5 santim yukarıdan kesilmiştir. Daha sonra lara sahiptir. Bu adaptasyonlardan bir tanesi bitki kök osmotik
kesik gövde ucuna cam boru yerleştirilmiş ve saksı yeterli basıncının bulunduğu ortama göre değişmesidir. Tuzlu su
miktarda sulanmıştır. Bir süre sonra cam boruda suyun yük- kenarı, tatlı su kenarı ve ormanda yaşayan üç bitkinin kök
seldiği gözlenmiştir. osmotik basınçları ile ilgili grafik aşağıda verilmiştir.

Buna göre suyun cam boruda yükselmesinde, Kök osmotik
basıncı
I. odun borularının kılcal yapıda olması
II. emici tüylerdeki madde yoğunluğu
III. terleme basıncı
faktörlerinden hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
Çözüm: Bitki türü
I II III
Bitkinin gövdesi toprağa yakın bir bölgeden kesildiği ve yap-
rak bulundurmadığı için terleme hızı etkili değildir. Çünkü ter- Bu bitkiler ve adapte oldukları ortamlar aşağıdakilerin
leme yapraklardaki stoma adı verilen gözeneklerden suyun hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir?
gaz hâlinde atılmasıdır. Bitki köküne geçen suyun oluştur-
duğu hidrostatik basınç, kök basıncını meydana getirir. Kök Tuzlu su kenarı Tatlı su kenarı Orman
basıncı, suyun ksilemde hareketini ve yukarı doğru itilmesini
sağlar. Odun boruları, ince kılcal yapıdadır. Kılcallık, etkisi az A) I II III
olsa da suyun yükselmesinde etkilidir. Bu nedenle cevap I ve B) I III II
II. öncüllerin yer aldığı D seçeneğidir. C) II I III
D) II III I
Cevap: D
E) III I II
Çözüm:
6. Bitkiler bazı canlılarla yaşam birlikteliği kurarak bulundukları Bitkinin bulunduğu ortamdan su alabilmesi için kök osmo-
ortamlarda yaşama şansını artırır. Örneğin bazı mantar türleri tik basıncının bulunduğu ortamdan fazla olması gerekir.
ile mikoriza, Rhizobium cinsi bakteriler ile nodül oluşturabilirler. Ortamların osmotik basınçları çok olandan az olana doğru
sırasıyla, tuzlu su kenarı, orman ve tatlı su kenarı şeklindedir.
Mikoriza ve nodül için,
Tuzlu su kenarında yaşayabilen bitkinin ortamdan su alabil-
I. bitkinin topraktan organik madde almasına yardımcı olma mesi için kök osmotik basıncının çok yüksek olması gerekir.
II. bitkinin atmosferde bulunan azot gazından yararlanması- Tatlı su kenarlarında yaşayan bitkilerin ise kök osmotik ba-
nı sağlama sıncı en düşüktür. Bu nedenle I. bitki tatlı su kenarlarında,
II. bitki tuzlu su kenarlarında, III. bitki ise ormanlık alanlarda
III. bitki köklerinde yer alma
yaşamaya adapte olmuştur.
IV. bitki ile kommensal yaşama Cevap: C
özelliklerinden hangileri ortaktır?
8. Bitkide odun borularında,
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
I. CO 2
D) III ve IV E) I, II ve III II. hormon
Çözüm: III. glikoz
IV. su
Mikoriza birlikteliğinde, mantarlar hif yapıları ile emilim yüze-
yini artırır ve bitkiye topraktan aldığı su ve mineral maddeleri moleküllerinden hangileri taşınabilir?
verir. Bitkiden ise organik madde alır. Nodüllerde, Rhizobium A) Yalnız IV B) I ve III C) II ve III
cinsi bakteriler atmosferden aldığı azot gazını, bitkinin kul-
lanabileceği azot tuzlarına dönüştürerek toprağı azot bakı- D) II ve IV E) I, II ve IV
mından zenginleştirir. Rhizobium cinsi bakteriler de bitkiden Çözüm:
organik madde alır. İki birliktelikte de bitkiye organik değil, Odun borularında bitkinin topraktan aldığı su, mineral ve si-
inorganik madde alımında yardımcı olunur. Her ikisi de bitki tokinin gibi bazı hormonlar taşınabilir. Solunum gazları olan
köklerinde yer alan oluşumlardır. Bitki ile bu canlılar arasın- oksijen (O ), karbondioksit (CO ) ve organik besin monomer-
2
2
daki ilişki mutualizme örnektir. Bu nedenle cevap III. öncülün leri odun borularında taşınmaz. Bu nedenle cevap II ve IV.
yer aldığı B seçeneğidir.
öncüllerin yer aldığı D seçeneğidir.
Cevap: B Cevap: D

250