Page 133 - Dört Dörtlük AYT Coğrafya

COĞRAFYA ÇÖZÜMLÜ
Ekstrem Doğa Olayları ve Doğadaki Değişim SORULAR

1. Ekstrem doğa olayları, olağan dışı şiddet, süre veya 3. Meteorolojik koşullar ve parametreler orman yangın-
etki gösteren doğal olaylardır. Bu olayların bir bölümü larının oluşumu, şiddeti ve süresi üzerinde çok önemli
jeolojik ve jeomorfolojik kökenlidir. bir rol oynamaktadır. Yaz kuraklığıyla birlikte sıcaklığın
ekstrem boyutlara ulaşması orman yangınlarının oluş-
Aşağıdakilerden hangisi bu ekstrem doğa olayların- masında etkili olabilmektedir.
dan biridir?

A) Kuraklık B) Fırtınalar C) Tsunami
D) Meteor düşmesi E) Şiddetli yağışlar
Çözüm:

Volkanik patlama, deprem ve tsunami jeolojik kökenli;
kütle hareketleri (Taş düşmesi, çamur akıntısı, heye-
lan) ise jeomorfolojik kökenli ekstrem doğa olaylarıdır.
Seçeneklerde verilen kuraklık, fırtına, şiddetli yağışlar
klimatolojik kökenli; meteor düşmesi ise astronomi kö-
kenli ekstrem doğa olaylarıdır. Dolayısıyla seçenekler- Buna göre haritada numaralandırılan alanlardan
de jeolojik ve jeomorfolojik kökenli ekstrem doğa olayla- hangilerinde yaşanacak bu ekstrem durumun or-
rından sadece tsunami bulunduğundan sorunun doğru man yangınına yol açma olasılığı daha yüksektir?
cevabı C seçeneğidir.
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
Cevap: C
D) II ve IV E) III ve IV

2. Sıcak ve nemli hava kütlesinin hızlı bir biçimde döne- Çözüm:
rek yükselmesi sonucu hortum oluşur. Hortumlar, çok Sorunun öncülünde belirtildiği gibi yaz aylarında yaşa-
soğuk ve kuru olan polar hava kütlesi ile çok sıcak ve nan yüksek sıcaklık ve kuraklık orman yangınlarını ar-
nemli olan tropikal hava kütlesinin karşılaşma alanla- tırmaktadır. Harita üzerinde gösterilen I ve II numaralı
rında oluşur. Bu olayın çevre üzerinde oluşturabileceği alanlarda ılıman okyanusal ve Ekvatoral iklim etkilidir.
etkiler ekstrem boyutlara ulaşabilmektedir.
Bu iklim bölgeleri dört mevsim yağış alır ve kurak dö-
Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu doğa olayı- nemi yoktur. III ve IV numaralı alanlarda ise Akdeniz
nın oluşturduğu etkilerden değildir? ikliminin etkisiyle yaz aylarında kuraklık yaşanmaktadır.
Yaşanan kuraklık ise orman yangınlarını arttırabilmek-
A) Elektrik hatlarına zarar vererek enerji kesintilerine tedir. Dolayısıyla sorunun doğru cevabı III ve IV yani E
yol açabilir. seçeneğidir.
B) Ekosistemlere zarar vererek bitki örtüsünü tahrip Cevap: E
edebilir.
C) Küresel ısınmayı artırarak şiddetli kuraklığa neden
olabilir.
D) Binaların yıkılmasına yol açabilir, insanların yaşam-
larını tehlikeye atabilir.
E) İnsanların yaralanmalarına ve ölümlerine neden
olabilir.
Çözüm:
C seçeneğindeki ‘Küresel ısınmayı artırarak şiddetli ku-
raklığa neden olabilir.’ ifadesi hortumun etkisiyle ortaya
çıkan bir sonuç değildir. Tam tersi hortumların sıklığı,
şiddeti ve etki alanı küresel ısınmaya bağlı olarak son
yıllarda artış göstermiştir. Dolayısıyla sorunun doğru
cevabı C seçeneğidir. Diğer seçeneklerde verilenler ise
büyük hortumların meydana getirdiği sonuçlardır.
Cevap: C

131