Page 41 - Dört Dörtlük AYT Biyoloji

TARİH ÇÖZÜMLÜ
İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası SORULAR

1. Tarih öncesi dönemlerden itibaren Türklerin yaşadıkları 2. I. Avarlar
coğraya Orta Asya'dır. Tarihî süreçte burada çeşitli Türk dev- II. Uygurlar
letleri kurulmuştur. Orta Asya, batıda Hazar Denizi, kuzey-
III. Hunlar
de Kırgız bozkırları ve Altay Dağları, doğuda Moğolistan ve
Çin’in batısı (Doğu Türkistan), güneyde ise Tibet Platosu ve Yukarıdaki Türk boylarından hangisi hem Asya’da
Hindukuş Dağları arasında yer alır. Bu alanda Türk tarihini ay- hem de Avrupa’da devlet kurmuşlardır?
dınlatan birçok kültür merkezi bulunmaktadır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Aşağıdakilerden hangisi tarih öncesi dönemlere ait
D) I ve III E) I, II ve III
Orta Asya’da ortaya çıkarılan kültür merkezleri ara-
sında gösterilemez? Çözüm:
A) Anav B) Afanesyevo Soru kökünde öncüllerde verilen hem Asya'da hem de
C) Andronova D) Magdalen Avrupa'da devlet kuran Türk boyları arasında birinci ön-
cülde verilen Avarlar ve ikinci öncülde verilen Hunlar’ın
E) Karasuk bulunması gerekir. I. öncülde verilen; Avarlar (558-
805) Asya Hun Devleti'nin yıkılmasından sonra IV. yüz-
Çözüm:
yıl sonlarında Moğolistan'da kurulmuşlardır. I. Kök Türk
Yazıdan önceki döneme ait Orta Asya’da ortaya çıkarı- Devleti Avar Hakanlığı'na son verince Avarlar batıya
lan kültür merkezleri arasında; göç etmiş ve Bayan Kağan zamanında Orta Avrupa'da
devlet kurmuşlardır. İstanbul'u ilk kez kuşatan Avarlar,
A seçeneğinde verilen Anav kültürü (MÖ 4000-MÖ Germen ve Slavları etkilemiştir.
1000): Günümüzde Aşkabat’ın güneydoğusunda bir
yerleşim bölgesidir. Bu yerleşim sahasında yapılan Hunlar da hem Asya'da hem de Avrupa'da devlet kur-
kazılarda ortaya çıkan seramik örneklerinin, bozkır kö- muş bir diğer Türk topluluğudur. Orta Asya'da Ötüken
kenli bir halka, özellikle de Türklere ait olduğu düşü- merkez olmak üzere kurulan Asya Hun Devleti yıkıldık-
nülmektedir. Türk kültürünün önemli bir unsuru olan at, tan sonra batıya göç eden Hunlar, IV. yüzyılda Alanların
ilk defa bu kültürde görülmüştür. Orta Asya’nın en eski hâkim olduğu Don ve Volga ırmakları arasında Avrupa
kültürüdür. Hun Devleti'ni kurmuşlardır.

B seçeneğinde verilen Afanesyevo kültürü (MÖ 2500- Uygurlar (744- 840), Orhun ve Selenga bölgesindeki
MÖ 1700): Türklere ait en eski kültür bölgesi olarak Karluk ve Basmil boyları ile birlikte Kök Türk Devleti’ne
kabul edilmektedir. Altay-Sayan Dağları’nın güneybatı son vermiştir. 744 yılında Kutluk Bilge Kül Kağan mer-
bölgesinde (Minusinsk Bölgesi), buluntu yerine bağlan- kezi Karabalgasun olan bağımsız Uygur Devleti'ni
tılı olarak Afanesyevo adıyla bilinir. Çakmak taşından kurmuştur. Uygurlar, Asya'da devlet kurmuşlar fakat
ok uçları, bıçaklar, kemik iğneler, bakır eşyalar, basit Avrupa'da devlet kurmamışlardır.
çömlekler bu kültürün belli başlı eserleridir.
C seçeneğinde verilen Andronova kültürü (MÖ 1700-
MÖ 1200): Adını Yenisey yakınlarındaki Andronova
yerleşiminden alan bu kültür, bir önceki Afanesyevo Cevap: D
kültürünün daha geniş bir alana yayılmış ve gelişmiş
şeklidir. Afanesyevo ve Andronova kültürü, Ön Türkler
yani Türklerin ataları tarafından meydana getirilmiştir.
E seçeneğinde verilen Karasuk kültürü (MÖ 1200-MÖ
700): Andronova kültürü ile benzerlik gösteren Karasuk
kültürü, adını Yenisey Irmağı’nın bir kolu olan Karasuk
Nehri’nden almıştır. Bu kültürün en önemli özelliği, dün-
yanın pek çok bölgesine göre demiri daha erken işle-
meye başlamasıdır. İskit kültürünü oluşturan atlı-göçe-
be kültürünün Orta Asya'ya yayılmasını sağlamışlardır.
A,B,C ve E seçeneğinde verilen yerler Orta Asya’da
ortaya çıkarılan kültür merkezleri arasındadır.
D seçeneğinde verilen Magdalen kültür merkezi ise
Avrupa kültür merkezleri arasındadır. Orta Asya’da or-
taya çıkarılan kültür merkezleri arasında gösterilemez.
Cevap: D

41