Page 43 - Dört Dörtlük-AYT-Tarih

TARİH ÇÖZÜMLÜ
İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası SORULAR

1. Tarih öncesi dönemlerden itibaren Türklerin yaşadıkları 2. I. Avarlar
coğraya Orta Asya'dır. Tarihî süreçte burada çeşitli Türk dev- II. Uygurlar
letleri kurulmuştur. Orta Asya, batıda Hazar Denizi, kuzey-
III. Hunlar
de Kırgız bozkırları ve Altay Dağları, doğuda Moğolistan ve
Çin’in batısı (Doğu Türkistan), güneyde ise Tibet Platosu ve Yukarıdaki Türk boylarından hangisi hem Asya’da
Hindukuş Dağları arasında yer alır. Bu alanda Türk tarihini ay- hem de Avrupa’da devlet kurmuşlardır?
dınlatan birçok kültür merkezi bulunmaktadır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Aşağıdakilerden hangisi tarih öncesi dönemlere ait
D) I ve III E) I, II ve III
Orta Asya’da ortaya çıkarılan kültür merkezleri ara-
sında gösterilemez? Çözüm:
A) Anav B) Afanesyevo Soru kökünde öncüllerde verilen hem Asya'da hem
C) Andronova D) Magdalen de Avrupa'da devlet kuran Türk boyları arasında bi-
rinci öncülde verilen Avarlar ve ikinci öncülde verilen
E) Karasuk Hunlar’ın bulunması gerekir. I. öncülde verilen; Avarlar
(558-805) Asya Hun Devleti'nin yıkılmasından sonra
Çözüm:
IV. yüzyıl sonlarında Moğolistan'da kurulmuşlardır. I.
Yazıdan önceki döneme ait Orta Asya’da ortaya çıkarı- Kök Türk Devleti Avar Hakanlığı'na son verince Avarlar
lan kültür merkezleri arasında; batıya göç etmiş ve bayan zamanında Orta Avrupa'da
devlet kurmuşlardır. İstanbul'u ilk kez kuşatan Avarlar,
A seçeneğinde verilen Anav kültürü (MÖ 4000-MÖ Germen ve Slav sanatlarını etkilemiştir.
1000): Günümüzde Aşkabat’ın güneydoğusunda bir
yerleşim bölgesidir. Bu yerleşim sahasında yapılan Hunlar da hem Asya'da hem de Avrupa'da devlet kur-
kazılarda ortaya çıkan seramik örneklerinin, bozkır kö- muş bir diğer Türk boyudur. Tarihte Türklerin kurduğu
kenli bir halka, özellikle de Türklere ait olduğu düşü- ilk devlet olan Asya Hun Devleti Orta Asya'da kurul-
nülmektedir. Türk kültürünün önemli bir unsuru olan at, muştur. Devletin merkezi Ötüken’dir. Hunlar Avrupa'da
ilk defa bu kültürde görülmüştür. Orta Asya’nın en eski da Avrupa Hun Devleti IV. yüzyılın ortalarında Don ve
kültürüdür. Volga ırmakları arasında Alanların hâkim olduğu top-
rakları ele geçirerek kurmuşlardır.
B seçeneğinde verilen Afanesyevo kültürü (MÖ 2500-
MÖ 1700): Türklere ait en eski kültür bölgesi olarak Uygurlar (744- 840), Orhun ve Selenga bölgesindeki
kabul edilmektedir. Altay-Sayan Dağları’nın güneybatı Karluk ve Basmil boyları ile birlikte Kök Türk Devleti’ne
bölgesinde (Minusinsk Bölgesi), buluntu yerine bağlan- son vermiştir. 744 yılında Kutluk Bilge Kül Kağan mer-
tılı olarak Afanesyevo adıyla bilinir. Çakmak taşından kezi Karabalgasun olan bağımsız Uygur Devleti'ni
ok uçları, bıçaklar, kemik iğneler, bakır eşyalar, basit kurmuştur. Uygurlar, Asya'da devlet kurmuşlar fakat
çömlekler bu kültürün belli başlı eserleridir. Avrupa'da devlet kurmamışlardır.
C seçeneğinde verilen Andronova kültürü (MÖ 1700- D seçeneğinde verilen Magdalen Kültür Merkezi ise
MÖ 1200): Adını Yenisey yakınlarındaki Andronova Avrupa kültür merkezleri arasındadır. Orta Asya’da or-
yerleşiminden alan bu kültür, bir önceki Afanesyevo taya çıkarılan kültür merkezleri arasında gösterilemez.
kültürünün daha geniş bir alana yayılmış ve gelişmiş Cevap: D
şeklidir. Afanesyevo ve Andronova kültürü, Ön Türkler
yani Türklerin ataları tarafından meydana getirilmiştir.
E seçeneğinde verilen Karasuk kültürü (MÖ 1200-MÖ
700): Andronova kültürü ile benzerlik gösteren Karasuk
kültürü, adını Yenisey Irmağı’nın bir kolu olan Karasuk
Nehri’nden almıştır. Bu kültürün en önemli özelliği, dün-
yanın pek çok bölgesine göre demiri daha erken işle-
meye başlamasıdır. İskit kültürünü oluşturan atlı-göçe-
be kültürünün Orta Asya'ya yayılmasını sağlamışlardır.
A,B,C ve E seçeneğinde verilen yerler Orta Asya’da
ortaya çıkarılan kültür merkezleri arasındadır.
D seçeneğinde verilen Magdalen kültür merkezi ise
Avrupa kültür merkezleri arasındadır. Orta Asya’da or-
taya çıkarılan kültür merkezleri arasında gösterilemez.
Cevap: D

41