Page 132 - 3 ADIM AYT TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Fecriati Dönemi Şiiri,
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Millî Edebiyat Dönemi Şiiri ÇÖZÜMLÜ SORULAR

5. ---- hareketinin manifestosu olarak kabul edilen ---- Çözüm:
makalesi ---- tarafından kaleme alınmış olmasına rağ-
Eski edebiyatımızda uzun hikâyeler mesnevi türü ile ya-
men büyük bir “?” imzasıyla yayımlanmıştır. Makalede
zılmaktadır. Tanzimat’tan sonra ortaya çıkan manzume
Arapça ve Farsça etkisindeki Türkçenin sadeleşmesi- türünde kafiyeli ve redifli, şiir biçiminde hikâye yazma
düşüncesi savunulurken bunu sağlayabilmek için Türk amacı taşır. Bu türün ilk örneklerini veren Recaizade
dilinde bulunan yabancı kuralların dile yerleşmemiş ya- Mahmut Ekrem'in; Baba, Hasta gibi önemli manzum
bancı sözcüklerin çıkarılması dilden yazı dili ile konuş- hikâyeleri bulunur. Bu tür Servetifünun Dönemi'nde
ma dili arasındaki ayrımın ortadan kaldırılması gerektiği Tevfik Fikret'le yaygınlaşmaya başlamıştır. Millî Edebiyat
savunulmuştur. Dönemi'nin etkin olduğu yıllarda manzum hikâyenin
temsilcisi Mehmet Âkif Ersoy’dur. Düşündürücü ve eği-
Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden tici manzum hikâyelere örnek olarak ise Yahya Kemal
hangileri sırasıyla getirilmelidir? Beyatlı'nın Nazar isimli eseri örnek verilebilir.
Cevap: C
A) Yenileşme - Sanat - Ali Canip Yöntem

B) Saf şiir - Fecriati - Ahmet Hâşim
C) Servetifünun - Edebiyat ve Hukuk - Hüseyin Cahit Yalçın
7. Aşağıdakilerin hangisinde dizelerde kullanılan ede-
D) Millî Edebiyat - Yeni Lisan - Ömer Seyfettin
bî sanat ayraç içinde doğru olarak verilmiştir?
E) Türkçülük - Genç Kalemler - Ziya Gökalp
A) Artık demir almak günü gelmişse zamandan
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.
(Hüsnütalil)
Çözüm:
B) Rıhtımda kalanlar bu seyahatten elemli,
Türk dilinden yabancı dil bilgisi kurallarını ve dilimi-
ze yerleşmemiş yabancı sözcükleri atma fikri Yeni Günlerce siyah ufka bakar gözleri nemli,
Lisan makalesinde ortaya çıkmıştır. Bu makale Millî (İstiare)
Edebiyat'ın manifestosu niteliğindedir. Bu makalenin C) Biçare gönüller! Ne giden son gemidir bu!
yazarı ise Ömer Seyfettin'dir. Hicranlı hayatın ne de son matemidir bu.

Cevap: D (Kinaye)
D) Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler;
Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler.
(Tevriye)
E) Birçok gidenin her biri memnun ki yerinden,
Birçok seneler geçti; dönen yok seferinden.
(Tariz)
Çözüm:
6. Tarih boyunca edebî türler içinde birbirleriyle en fazla Yahya Kemal'in Sessiz Gemi şiirinin bütünü istiare sa-
etkileşim içinde olan iki tür şiir ve hikâyedir. Bu etki- natı ile örülmüştür. Sorudaki beyitlere sırasıyla baka-
leşim sonucunda çok yaygın olarak yazılan bazı ara cak olursak A seçeneğinde "zamandan demir almak"
formlar ortaya çıkmıştır: epos, mensur şiir (düzyazı şiir), ifadesiyle ölüm vaktinin geldiği belirtilerek hüsnütalil
değil, istiare sa natı yapılmıştır. B seçeneğinde yaşayan
şiirsel düzyazı, anlatımcı (narrative) şiir, manzum hikâ- insanlar rıh tımda kalanlar olarak ifade edildiğinden isti-
ye ve öykü şiir. Bunlar içinde şairler tarafından en fazla are sanatı vardır. C seçeneğindeki beyitte tenasüp, mü-
tercih edilenler ise manzum hikâye ve öykü - şiir olmuş- balağa gibi sanatlar vardır fakat kinaye sanatı yoktur.
tur. Bu iki formun hem şiirden hem de hikâye türünden Burada ölümün herkes için kaçınılmaz bir son oldu ğu
aldığı çeşitli özellikler vardır. "ne giden son gemidir bu" sözleri ile ifade edilmekte dir.
Hayatın içerisinde ölümden başka üzüntülerin de oldu-
Aşağıdaki sanatçılardan hangisi Millî Edebiyat'ın et- ğu dile getirilmiştir. Biçare, hicranlı ve matem kelimeleri
kin olduğu yıllarda manzum hikâye türünde eserler ile tenasüp sanatı yapıl mıştır. Tevriye sanatında sözün
vermiştir? uzak anlamı kastedilir. D seçeneğindeki beyitte tevriye
sanatı yoktur. E seçeneğinde ölenlerin yerinden mem-
A) Ömer Seyfettin nun oldukları için tekrar dönmediği ifadesiyle hüs nütalil
sanatı yapılmıştır. Fakat tariz sanatı yoktur. Soruda
B) Tevfik Fikret
ayraç içinde belirtilen sanat B seçeneğindeki beyitte
C) Mehmet Âkif Ersoy vardır.
D) Ziya Gökalp
Cevap: B
E) Recâizâde Mahmut Ekrem

132 133