Page 379 - 3 ADIM AYT TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI
Geleneksel Türk Tiyatrosu, ÇÖZÜMLÜ
Tanzimat, Servetifünun, Fecriati ve SORULAR
Millî Edebiyat Dönemi Tiyatrosu

8. Ömer Efendi, kahvede arkadaşına askerlikte nasıl kı- 9. Celâl Mukaddimesi’ nde, Türk edebiyatı tarihinde ilk defa
dem aldığını anlatmaktadır: tiyatro türü üzerinde geniş bir şekilde duran ---- tiyatro
eserleriyle fikirlerini geniş kitlelere daha kolayca duyur-
– Tilafone etmişler, Urganın garargâhına vardım. mak ister. Tiyatroyu “eğlencelerin en faydalısı” olarak
Gumandan begin çadırına girdim. Temennayı çaktım. görür ve bu yönüyle diğer edebî türlerden daha üstün
kabul eder. Ona göre duygu ve düşünce sahnede daha
– Neğören Ömer Efendi, dedi.
etkili bir şekilde tasvir edildiğinden, bir düşünceyi duyur-
ma konusunda tiyatro diğer edebî türlerden daha önem-
– Sen neğören beğem, dedim.
lidir. “Tiyatro cihanın aynasıdır.” derken tiyatroyu insan
– Seni imtihan edecez, gıdemine goycaz, dedi. hayatını iyi ve kötü bütün yönleriyle yansıtan bir ayna gibi
görmüştür.
– Goyun beğem, dedim. Çadırın direğinde dürülü harta-
yı indirdi, masanın üstüne yaydı. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki sanatçılar-
dan hangisi getirilmelidir?
– Bu ne ki, dedi.
A) Ahmet Vefik Paşa
– Hartadır beğem. B) Abdülhak Hamit Tarhan

– Ya şu gördüğün uzun, kızgıl çızgılar ne ki, dedi. C) Namık Kemal
D) Direktör Ali Bey
– Huduttur beğem, dedim.
E) Ahmet Mithat Efendi
– Ee, eşk olsun Ömer Efendi sağa, dedi.
– Ya şu mavi boyalı gısım nedir, dedi. Çözüm:
– Denğizdir beğem, dedim. Tiyatroyu eğlence araçlarının en faydalısı olarak ta-
nımlayan ve dünyanın aynası olarak gören Tanzimat
– Ya şu nokta nokta siyah çızgılar ne ki, dedi. Dönemi sanatçısı, sahnelenen ilk tiyatro eserinin de
yazarı olan Namık Kemal’dir.
– Gara pampurdur beğem, dedim.
Cevap: C
– Eşk olsun Ömer Efendi sağa, dedi.
– Bura nire, dedi; parnağınla göstürttü. 10. 1911’de başlayan Millî Edebiyat Dönemi’nde tiyatro
türü de zenginleşmeye başlamıştır. Yabancılara ait özel
– İstanbul’dur beğem, dedim. tiyatroların yanında resmî tiyatrolar da kurulmaya baş-
lanmıştır. İlk resmî Türk tiyatrosu olan ---- 1914 yılında
– Ya şurası nire, dedi. kurulmuştur.1926’da Şehir Tiyatrosu adını almasıyla
da birçok tiyatro eserinin yazılmasına katkı sağlamıştır.
– Paris’tir beğem, dedim.
Hüseyin Suat'ın uyarlaması olan Çürük Temel adlı ese-
rinin oynanmasıyla daha da güçlü hâle gelmiştir.
– İstanbul’dan Paris’e ne kadar vakitte geden, dedi.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han-
– Eşeğinen dört saatte varırık, emma yolda bir ahbab
çıgar gayfe mayfe ısmarlar, beş saatte giderim, dedim. gisi getirilmelidir?
A) Ortaköy Tiyatrosu
– Eşk olsun Ömer Efendi sağa, dedi; galktı, ağnımdan
şapadanak öptü. Beni gıdemime goydular. B) Darülmuallimin
Bu parça aşağıdaki tiyatro türlerinden hangisinin C) Darülbedayii Osmanî
örneğidir?
D) Gedikpaşa Tiyatrosu
A) Gölge oyunu B) Meddah C) Orta oyunu E) Diyojen Tiyatrosu
D) Köy seyirlik oyunu E) Kukla
Çözüm: Çözüm:
Verilen parçaya bakıldığında taklitlere dayalı bir anlatım Tanzimat Dönemi’nden sonra edebiyatımıza giren mo-
vardır. Taklitler yaparak hikâyeler anlatıp halkı eğlendiren dern tiyatro bundan sonraki dönemlerde aşama aşama
sanatçıya meddah denir. Meddahlık tek kişilik gösteridir. gelişmeye devam etmiştir. Servetifünun Dönemi’nde
Meddahın anlattığı hikâyeler konularını, geleneksel Türk dönemin sanatçıları tarafından ikinci plana atılmış gibi
kaynaklarından, İslam geleneğinden ve İran efsanelerin- dursa da özellikle Millî Edebiyat Dönemi’nde gelişme-
den almıştır. Anlatma temelli olmasına rağmen taklitlerden sini hızlandırmıştır. Bu dönemde ilk resmî tiyatro olan
yararlanılması nedeniyle gösteri sanatları içinde yer alır. Darülbedayi Osmanî’nin kurulması Türk tiyatrosuna
katkı sağlamıştır.
Cevap: B
Cevap: C

379
379