Page 449 - 3 ADIM AYT TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 4 TEST
Öğretici Metinler

1. Tanzimat Dönemi'nde edebiyat eleştirisi bağlamında iki 3. Tanzimat Dönemi’nde Batılılaşma etkisiyle divan ede-
tavır ön plana çıkar: Türk edebiyatının yenileşme ve de- biyatı yerine Batı tarzı yeni bir edebiyat oluşturma ça-
ğişme süreci içinde divan edebiyatının bütünüyle red- baları hız kazanmış, bu durum bazı edebî tartışmaları
dedilmesi ve eleştirilmesi; bu dönem edebiyatçılarının beraberinde getirmiştir. Yazarlar, yeni edebiyatla ilgi-
tanıyıp bildikleri, Batılı edebî örneklere benzer yeni bir li görüşlerini içeren ve birbirini eleştiren pek çok yazı
edebiyat kurulması gayreti içinde olmaları. kaleme almış ve eser yayımlamıştır. Talim-i Edebiyat,
III. Zemzeme Mukaddimesi, Takdir-i Elhan, Takrizât ve
Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi eleştiride Istılahat-ı Edebiyye bu dönemin başlıca eleştirileri ara-
farklı bir tavır takınmıştır? sında yer almıştır.
A) İbrahim Şinasi
Bu parçada sözü edilen eserlerden hangisinin yaza-
B) Muallim Naci rı farklıdır?
C) Namık Kemal
A) Talim-i Edebiyat
D) Recaizade Mahmut Ekrem B) III. Zemzeme Mukaddimesi
E) Sadullah Paşa C) Takdir-i Elhan
D) Takrizât
E) Istılahat-ı Edebiyye

2. Şair tezkireleri sadece biyografik eserler değil, eleştiri
tarihimiz ve eleştiri anlayışı için de birer kaynak niteli- 4. I. Efendim, biz gereksiz ve fazla şeyleri atacağız, la-
ğindedir. Bu tezkirelerde, esas olarak eserin yazıldığı zım şeyleri saklayacağız... Deniz yerine hiç lüzum
dönemde yaşayan veya ölmüş olan şairlerin hayatları yok iken "bahr" ve "derya" demeyeceğiz. Mektebe
ve eserleri hakkında bilgi verilir. Tezkire mukaddime- "mektep" diyeceğiz, mektuba "mektup" diyeceğiz.
lerinde şiirin menşei, muhteva özellikleri, hayal dünya- Fakat mektepler diyecek yerde "mekatip" demeye-
sı, vezin, kafiye ve nazım şekli gibi konulara değinilir. ceğiz, kitaplar diyecek yerde "kütüp" demeyeceğiz,
Tezkirelerde ele alınan şairin “adı, memleketi, akrabalık mektuplar diyecek yerde "mektubât" demeyeceğiz.
ilişkileri, tahsil hayatı ve tahsil durumu, mesleği ve mes- II. Bazı arkadaşlarım birdenbire dili değiştiriyorum san-
leğini icra ettiği yöreler, şahsiyet özellikleri ve becerileri, dılar. Hâlbuki bu ilmen imkânsız bir şeydir. Dillerin
sosyal muhiti, hayatı ile ilgili anekdotlar, ölüm tarihi, me- değişmesinin nelere tabi olduğunu bilirim. Biz bugün
zarı, eser ya da eserleri ve bunlar üzerinde değerlendir- Türklerin pek çoğu tarafından kullanılan konuşma
meler, örnek takdimi ve eserlerinden seçilmiş örnekler” dili ile yazı dili arasındaki büyük ayrılığı azaltarak iki-
sini birbirine yaklaştırmaya, böylelikle edebiyatımı-
sunulurdu.
zın, her türlü yazılarımızın yalnız birkaç bin kişinin
çözebileceği bir bilmece olmasından kurtulmasına
Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
uğraşacağız.
A) Şair tezkireleri Türk edebiyatında eleştiri türü için Numaralanmış parçalardan aşağıdaki yargılardan
önemli bir kaynaktır.
hangisine ulaşılamaz?
B) Bu tezkirelerin odak noktası şairlerin hayatı, edebî
kişiliği ve eserleridir. A) Yazı ve konuşma dili arasındaki fark giderilmelidir.
B) Geniş kitlelere ulaşabilmek için dil sadeleştirilmelidir.
C) Şair tezkirelerinde biyografi türünün özellikleri de
görülür. C) Türkçeye katkısı olmayan yabancı sözcükler kulla-
nılmamalıdır.
D) Eserin yazıldığı döneme kadar bilinen tüm şairlere
tezkirelerde yer verilir. D) Dilde sadeleşme halk tarafından desteklenmelidir.
E) Şairlerin eserlerinden örnekler verilip değerlendir- E) Toplumda edebî eserleri okuyup anlayabilenler çok
meler yapılır. azdır.

449
449