Page 186 - Dört Dörtlük TYT Biyoloji

BİYOLOJİ Eşeye Bağlı Kalıtım - Genetik Varyasyonlar ÇÖZÜMLÜ SORULAR

D
5. Bozuk dentin, X kromozomuna bağlı baskın alelle (X ) kalı- 7. Mutasyonlar, kalıtsal varyasyonların oluşmasında etkili olan
tılan bir hastalıktır. Bu hastalık bakımından sağlıklı baba ile faktörlerden biridir.
bozuk dentinli annenin sağlıklı çocukları olmuştur.
İnsanlardaki mutasyonlarla ilgili,
Bu aileyle ilgili, I. Kromozom yapısı ve kromozom sayısında değişikliklere
D d d neden olabilir.
I. Anne X X , baba ise X Y genotiplidir.
II. Vücut hücrelerinin gonozomlarında meydana gelirse son-
II. Bozuk dentinli erkek çocuklarının olma olasılığı 1/4’tür.
raki nesillere aktarılabilir.
III. Sağlıklı kız çocuklarının olma olasılığı 1/4’tür.
III. Üreme hücrelerinin otozomlarında meydana gelirse son-
ifadelerinden hangileri doğrudur?
raki nesillere aktarılabilir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ifadelerinden hangileri doğrudur?
D) I ve III E) I, II ve III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
Çözüm:
D) I ve III E) I, II ve III
D
Baba sağlıklı olduğu için hastalığa sebep olan X taşıyamaz.
d Çözüm:
Genotipi X Y olmalıdır. Sağlıklı çocukları olduğu için annenin
genotipi heterozigottur. Bu genotipteki çaprazlamalar gerçek- Mutasyonlar genlerdeki değişikliklerin yanı sıra kromozom
yapısı ve kromozom sayısındaki değişiklikleri de içerir. Vücut
leştirildiğinde 1/4 oranında bozuk dentinli erkek çocuk ve 1/4
oranında sağlıklı kız çocuklarının olma ihtimali vardır. Bu ne- hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar sadece o canlıyı
denle cevap I, II ve III. öncüllerin yer aldığı E seçeneğidir. etkilerken üreme ana hücrelerinde ve gametlerde meydana
gelen mutasyonlar yavrulara aktarılabilir. Bu nedenle cevap I
ve III. öncüllerin yer aldığı D seçeneğidir.
Bozuk dentinli anne Sağlıklı baba
d
D
P: X X d X X Y Cevap: D
G: 1/2 X D 1/2 X d 1/2 X D 1/2 Y
8. Bir ailenin soyağacında gonozomal bir hastalık açısından
D
d
d
D
F : 1/4 X X d 1/4 X Y 1/4 X X d 1/4 X Y anne ve baba sağlıklı fenotipe sahipken sadece erkek çocuk-
1
larının bazılarında hastalık görülmektedir.
Cevap: E
Buna göre,
I. X kromozomuna bağlı baskın alelle kontrol edilen bir has-
talıktır.
6. İnsanlarda kalıtım yolu ile aktarılan, II. X kromozomunun homolog olmayan bölgesindeki çekinik
bir alelle yavru döllere aktarılmaktadır.
I. X’e bağlı dominant
III. Y kromozomunun homolog olmayan bölgesindeki çekinik
II. otozomal dominant bir alelle kalıtılan bir hastalıktır.
III. X’e bağlı çekinik
ifadelerinden hangileri doğrudur?
özelliklerinden hangilerinin kadınlarda erkeklere göre
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
daha yüksek oranda ortaya çıkması beklenir?
D) I ve III E) II ve III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
Çözüm:
D) II ve III E) I, II ve III
X kromozomuna bağlı baskın alelle kontrol edilen bir hasta-
Çözüm:
lık olamaz. Erkek çocuklara bu hastalık X kromozomuyla
X kromozomuna bağlı baskın alellerin oluşturduğu özellikler anneden geçer. Dişi bireyler bu hastalığı taşımadığı için er-
dişilerde XX bulunduğundan daha yay gın görülür. X kro- kek çocuklara baskın alel aktarılamaz. Anne fenotipik olarak
mozomunda bulunan çekinik alelle kalıtılan özelliklerin erkek sağlıklı ama taşıyıcı ise X kromozomunun homolog olmayan
bireylerde görülme sıklığı ise daha fazladır. Çünkü erkek bölgesinde bulunan çekinik alel ile yavru döllere aktarılabilir. Y
bireylerde XY bulunduğundan X üzerindeki tek çekinik alel kromozomunun homolog olmayan bölgesindeki çekinik bir alel
özelliğin ortaya çıkmasına neden olur. Otozomlar dişi ve er- tarafından kalıtılan bir özellik olamaz. Çünkü Y kromozomuyla
kek bireylerde aynı sayıda ve tam homolog olduğundan, oto- aktarılan özellikler babadan tüm erkek çocuklara geçer. Bu ne-
zomal özelliklerin ortaya çıkma olasılıkları eşittir. denle cevap II. öncülün yer aldığı B seçeneğidir.

Cevap: A Cevap: B

186