Page 142 - Dört Dörtlük TYT Coğrafya

COĞRAFYA Dünya’nın Tektonik Oluşumu ve İç Kuvvetler ÇÖZÜMLÜ SORULAR

3. Türkiye’de doğal olay ve süreçlerin geçmişte gerçekleş- 5. Yerkürenin derinliklerinde yüksek sıcaklık ve basınca
tiği jeolojik dönemlerde farklılıklar vardır. uzun yıllar maruz kalan çeşitli türde kayaçlar mineral
ve yapısal özelliklerinin değişmesi sonucu başkalaşım
Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin oluşumu kayaçlarını oluşturur.
günümüze daha yakın bir zamanda meydana gel-
miştir? Aşağıdakilerden hangisi bu kayaçlara örnek verile-
bilir?
A) Soma linyit yatakları
B) Kuzey Anadolu Dağları A) Kil taşı B) Kalker C) Kum taşı
C) Iğdır kaya tuzu yatakları D) Alçı taşı E) Gnays
D) İstanbul ve Çanakkale boğazları
Çözüm:
E) Zonguldak taş kömürü yatakları
Başkalaşım (Metamorfik) Kayaçları ;Tortul ve magmatik
kayaçların yer kabuğunun derinliklerinde yüksek sıcak-
lık ve basınç altında mineral ve yapısal özelliklerinin de-
Çözüm:
ğişmesiyle başkalaşım kayaçları oluşur. Kalkerin mer-
Seçeneklerde Türkiye’de doğal olay ve süreçlerin ger- mere, granitin gnaysa, kil taşının şiste ve kum taşının
çekleştiği dönem olarak en uzaktan en yakın zamana da kuvarsite dönüşmesi bu kayaçlara örnek verilebilir.
göre sıraladığımızda; Zonguldak taş kömürü yatak-
ları Paleozoyik, Soma linyit yatakları, Kuzey Anadolu Bu durumda verilen açıklamaya göre Gnays, E seçene-
Dağları ve Iğdır kaya tuzu yatakları Senezoyik ve ği sorunun doğru cevabıdır.
İstanbul ve Çanakkale boğazları Kuvaterner şeklinde- Cevap: E
dir. Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.
Cevap: D
6. Yer kabuğu üzerindeki kayaçlar oluşumlarına göre
magmatik, tortul ve başkalaşım olmak üzere üç ana
4. Aşağıdakilerden hangisi yerkürenin oluşumundan gruba ayrılır. Bunların özellikleri farklı olduğu için üze-
günümüze kadar geçen süredeki olayları daha iyi rinde oluşan yer şekilleri de farklılık gösterir.
açıklamak için oluşturulan jeolojik zamanları ayırır-
Buna göre, aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin
ken göz önüne alınan olaylardan biri değildir?
oluşumu, farklı bir kayaç grubuyla ilgilidir?
A) Canlı türleri
A) Bazalt sütunları
B) Önemli savaşlar
B) Tor topografyası
C) Orojenez olayları
C) Travertenler
D) İklim değişmeleri
D) Lav platoları
E) Levha hareketleri
E) Peri bacaları

Çözüm:
Çözüm:
Yerkürenin oluşumundan günümüze kadar geçen süre-
Seçeneklerde verilen, Bazalt sütunları, Tor topografya-
deki olayları daha iyi açıklamak için oluşturulan jeolojik
sı, Lav platoları ve Peri bacaları gibi yerşekillerinin olu-
zamanları ayırırken göz önüne alınan olaylar arasın-
şum süreçleri magmatik kayaçlarla ilgilidir. Bu kayaçlar
da önemli savaşlar yoktur. Çünkü 4 milyar 600 milyon
magmanın yer kabuğunun içerisinde ya da yeryüzüne
öncesinden günümüze geldiğimizde yerin oluşum ve
çıkıp katılaşmasıyla oluşur. Travertenler ise tortul (se-
şekillenmesi sürecinde önemli doğa olayları gerçek-
dimenter) kayaçların kimyasal kayaç gurubu ile ilgilidir.
leşmiştir. Ancak insanlar çok yakın bir zamanda orta-
Kimyasal tortul kayaçlar,kayaçların içerisindeki bazı mi-
ya çıkmış ve devletler kurulmuştur. Bu nedenle geçen
nerallerin, suda çözünerek çeşitli alanlarda çökelmesi
uzun jeolojik süreçte dönemleri birbirinden ayırabilmek
ve çökelen minerallerin üst üste birikip sertleşmesiyle
için canlı türleri, dağ olumu olayları, ikim değişmeleri ve
oluşur. Bu kayaçlara verilebilecek başlıca örnekler kal-
levha hareketleri gibi olaylar göz önüne alınan olaylar-
ker (kireç taşı), jips (alçı taşı), kaya tuzu ve travertendir.
dır. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.
Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.
Cevap: B
Cevap: C
140 141