Page 142 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT COĞRAFYA

COĞRAFYA Dünya’nın Tektonik Oluşumu ve İç Kuvvetler ÇÖZÜMLÜ SORULAR

3. Türkiye arazisinin oluşumunda farklı jeolojik dönem- 5. Yerkürenin derinliklerinde yüksek sıcaklık ve basınca
lerde meydana gelen çeşit süreçler etkili olmuştur. Bu uzun yıllar maruz kalan çeşitli türde kayaçlar mineral
durum farklı dönemlere ait oluşumların bir arada bulun- ve yapısal özelliklerinin değişmesi sonucu başkalaşım
masına imkân sağlamıştır. Bununla birlikte Türkiye'nin kayaçlarını oluşturur.
sahip olduğu arazilerin ve oluşumların önemli bir kısmı
günümüze daha yakın dönemlerde oluşmuştur. Aşağıdakilerden hangisi bu kayaçlara örnek verile-
bilir?
Buna göre aşağıdakilerden hangisinin oluşumu gü-
nümüze daha yakın bir zamanda meydana gelmiş- A) Kil taşı B) Kalker C) Kum taşı
tir? D) Alçı taşı E) Gnays
A) Soma linyit yatakları
Çözüm:
B) Kuzey Anadolu Dağları
Başkalaşım (metamorfik) kayaçları; tortul ve magmatik
C) Iğdır kaya tuzu yatakları
kayaçların yer kabuğunun derinliklerinde yüksek sıcak-
D) İstanbul ve Çanakkale boğazları lık ve basınç altında mineral ve yapısal özelliklerinin de-
ğişmesiyle oluşur. Kalkerin mermere, granitin gnaysa,
E) Zonguldak taş kömürü yatakları
kil taşının şiste ve kum taşının da kuvarsite dönüşmesi
Çözüm: bu kayaçlara örnek verilebilir.
Seçeneklerde Türkiye’de doğal olay ve süreçlerin ger- Bu durumda E seçeneğinde verilen gnays sorunun
çekleştiği dönem olarak en uzaktan en yakın zamana doğru cevabıdır.
göre sıraladığımızda; Zonguldak taş kömürü yatakları
Paleozoyik'te, Soma linyit yatakları, Kuzey Anadolu Cevap: E
Dağları ve Iğdır kaya tuzu yatakları Senezoyik'te,
İstanbul ve Çanakkale boğazları Kuvaterner'de oluş-
muştur şeklindedir. Bu durumda seçeneklerde verilen- 6. Yer kabuğunda yer alan kayaçlar oluşumlarına göre
lerden günümüze en yakın dönemde oluşan İstanbul magmatik, tortul ve başkalaşım olmak üzere üç ana
ve Çanakkale boğazlarıdır. Sorunun doğru cevabı D gruba ayrılır. Bunların özellikleri farklı olduğu için üze-
seçeneğidir. rinde oluşan yer şekilleri de farklılık gösterir.
Cevap: D
Buna göre aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin
4. Aşağıdakilerden hangisi yerkürenin oluşumundan oluşumu, farklı bir kayaç grubuyla ilgilidir?
günümüze kadar geçen süredeki olayları daha iyi
açıklamak için oluşturulan jeolojik zamanları ayırır- A) Bazalt sütunları
ken göz önüne alınan olaylardan biri değildir? B) Tor topoğrafyası

A) Canlı türleri C) Travertenler
B) Önemli savaşlar D) Lav platoları
C) Orojenez olayları E) Peribacaları
D) İklim değişmeleri
E) Levha hareketleri Çözüm:
Çözüm: Seçeneklerde verilen; bazalt sütunları, tor topografya-
sı, lav platoları ve peri bacaları gibi yerşekillerinin olu-
Yerkürenin oluşumundan günümüze kadar geçen süre-
şum süreçleri magmatik kayaçlarla ilgilidir. Bu kayaçlar
deki olayları daha iyi açıklamak için oluşturulan jeolojik
magmanın yer kabuğunun içerisinde ya da yeryüzüne
zamanları ayırırken göz önüne alınan olaylar arasında
çıkıp katılaşmasıyla oluşur. Travertenler ise tortul (se-
önemli savaşlar yoktur. Çünkü 4 milyar 600 milyon yıl
dimenter) kayaçların kimyasal kayaç grubu ile ilgilidir.
öncesinden günümüze geldiğimizde yerin oluşum ve
Kimyasal tortul kayaçlar, kayaçların içerisindeki bazı
şekillenmesi sürecinde önemli doğa olayları gerçek-
minerallerin, suda çözünerek çeşitli alanlarda çökelme-
leşmiştir. Ancak insanlar çok yakın bir zamanda orta-
si ve çökelen minerallerin üst üste birikip sertleşmesiyle
ya çıkmış ve devletler kurulmuştur. Bu nedenle geçen
oluşur. Bu kayaçlara verilebilecek başlıca örnekler kal-
uzun jeolojik süreçte dönemleri birbirinden ayırabilmek
ker (kireç taşı), jips (alçı taşı), kaya tuzu ve travertendir.
için canlı türleri, dağ oluşumu olayları, iklim değişmeleri
ve levha hareketleri gibi olaylar göz önüne alınan olay- Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.
lardır. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.
Cevap: C
Cevap: B
140 141