Page 104 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

2. ÜNİTE Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler

Toplumsal Tabakalaşma

HAZIRLIK SORULARI

1. Bir insanın diğer bir insana göre daha zengin, güçlü veya prestij sahibi olmasını sağlayan unsurlar nelerdir?
Düşüncelerinizi söyleyiniz.
2. Bütün bireyleri statü, gelir, saygınlık vb. açıdan eşit olan bir toplum düşünülebilir mi? Görüşlerinizi
paylaşınız.

KAVRAMLARIMIZ

Tabaka, Tabakalaşma, Eşitsizlik

TOPLUMSAL TABAKALAŞMA

Toplumların saygınlık ve güç ölçütleri çerçevesinde Toplumu oluşturan bireylerin yaşama biçimleri, servet,
belirli bir tabakalaşmaya gitmesi tarih boyunca tüm toplum- eğitim düzeyi, siyasal güç, prestij, mesleki statü ve gelirlerine
lar için geçerli olan toplumsal bir olgudur. Eşitsizliklere göre hiyerarşik (aşamalı) olarak birbirinden farklılık gösteren
bütün toplumlarda rastlanmaktadır. Servet ve güç arasındaki sınıflar hâlinde sıralanmasına toplumsal tabakalaşma denir.
farklılıkların neredeyse hiç olmadığı en yalın kültürlerde bile
erkeklerle kadınlar, gençlerle yaşlılar kısacası bireyler Sosyolog Anthony Giddens (Antoni Gidıns) tabakalaşma-
arasında eşitsizlikler söz konusudur. Köleler, efendiler, yı “farklı insan gruplaşmaları arasındaki yapılaşmış eşitsiz-
toprak sahipleri, serfler, seçkinler, şövalyeler, aristokrat ve likler” olarak tanımlamakta ve bunu dünya yüzeyindeki
burjuvalar bu konumları pekiştiren ve tarihin değişik dönem- jeolojik kaya katmanları biçiminde düşünmenin yararlı olabi-
lerini temsil eden hiyerarşi gruplarıdır. leceğini söylemektedir. Henri Mendras (Henri Mendıres) ise
toplumsal tabakalaşmayı “toplumun eşitsiz prestij, kudret ve
Tarihsel süreç içinde bazı insanların daha fazla güce ve servet gruplarına ayrılması, bölünmesi” olarak tanımlamakta-
zenginliğe sahip olduğu bazılarının ise sınırlı bir güce sahip dır. Tabakalaşma bir tür eşitsizlik hiyerarşisidir.
olduğu söylenebilir. Diğer bir ifadeyle toplumların, daha
çok tercih edilen üst sınıflar ile daha az tercih edilen alt Bireylerin, toplumsal olarak tanımlanmış statü ya da
sınıflar arasında bir hiyerarşi içinde tabakalardan oluştuğu rolleri elde etmeleri için sahip oldukları olanaklar eşit değil-
söylenebilir. dir. Geleneksel toplum ve sanayileşmiş toplumlar, farklı
tabakalaşma kıstaslarına tabidirler. Tabakalaşma, dönemine
Toplumsal tabakalar, toplumdaki birtakım farklılıklar, göre dinsel erdemlere, savaşçılık yeteneklerine, servete,
benzerlikler ve eşitsizlikler üzerine kuruludur. Toplumsal iktidara ya da saygınlığa bağlı olarak belirebilmektedir.
tabaka, toplumsal özellikleri (makam, servet, güç, yaşam Bugün farklı toplumlarda esnek bir tabakalaşma içeren sınıf
biçimi) bakımından birbirlerine yakın olan (birbirine benze- sisteminin yanında toplumsal hareketliliğe izin vermeyen kast
yen) insanların oluşturduğu bütünlüğe denir (Görsel 2.132). sistemini de barındırabildiğini görmekteyiz (Görsel 2.133)

Mesleki Gelir
Statü Düzeyi

Yaşama Toplumsal
Servet
Biçimi Tabakalaşma

Siyasal Eğitim
Güç Düzeyi

Görsel 2.132: Toplumsal tabakalaşmayı belirleyen ölçütler Görsel 2.133: Hindistan’daki kast sisteminin en üstünde bulunan Brahman rahip

158