Page 2 - Sosyoloji 2 | 1.Ünite

TOPLUMSAL KURUMLARIN MADDİ VE MANEVİ UNSURLARI

KAVRAMLAR DERSE HAZIRLIK
• Toplumsal kurum 1. Çevrenizde bulunan aile, okul, hastane kurum mudur? Tartışınız.
• Kültür 2. Toplumsal yapı ve kültürün insanlar arasındaki ilişkilere etkileri nelerdir?
• Toplumsal yapı

TOPLUMSAL KURUMLARIN MADDİ, MANEVİ UNSURLARI VE KÜLTÜRLE İLİŞKİSİ
Kurum terimi çeşitli anlamlarda kullanılmaktadır. Bir
amacı gerçekleştirmek üzere ku rulan Kızılay, okul gibi ör- BİLİYOR MUYDUNUZ?
gütler günlük yaşamda kurum olarak adlandırılır. Burada
kurum; “kuruluş”, “müessese”, “tesis” gibi anlamlara gel- Millî Eğitim Bakanlığına bağlı her derece ve
mektedir. Sosyolojik açıdan kurum; bir toplumda örgüt- türdeki resmî ve özel öğretim kurumlarına veri-
lecek adların; kurumun amacına, seviyesine, bu-
lenmiş, göreli bir bütün oluşturan, düşünceler, davranışlar,
lunduğu çevrenin özelliğine ve şartlarına uygun
değerler, normlar, maddi ögeler (binalar, mallar vb.) ve işa- olması, belli bir anlam taşıması, Millî Eğitimin
retler, bayrak, rozet gibi simgelerden oluşan bütündür. Ku-
temel amaçlarına aykırı düşmemesi ve Türkçe
rumların kendine özgü yapısı vardır. Buna göre toplumsal
olması gerektiğini biliyor muydunuz?
kurumlar; bir örgütü ifade eden somut ve özel yapılardan mevzuat.meb.gov.tr
farklı olarak toplumsal rolleri, ilişkileri ifade eden soyut ve
genel bir anlama sahiptir. Her toplumsal kurum, kültürün
bir ögesidir. Örneğin din, eğitim, aile, ekonomi, hukuk birer toplumsal kurumdur. Aile, eğitim, siyaset, ekonomi
gibi kurumlar kültürün somutlaşmış göstergeleridir. Bu kurumlar toplumsal gereksinimleri karşılamak amacıyla
çeşitli rollerin, ilişkilerin örgütlenmesiyle toplum genelinde bir bütün oluşturur. Toplumsal yapı ve unsurlar
aşağıdaki şemada gösterilmektedir.

TOPLUMSAL KURUMLAR

Medeni Kanun, örf,
Aile Konut adet ve gelenekler
Eğitim Eğitim araçları Okul kuralları
Ekonomi Üretim araçları Çalışma yasaları
Din Cami, kilise Dinsel kurallar

Siyaset Parlamento Hukuk kuralları
Hukuk Mahkemeler Adalet, hak ve eşitlik

Serbest
zamanları Spor salonu Spor kuralları
değerlendirme

Tablo 1. 1: Toplumsal yapı, kültür ve toplumsal kurumların etkileşimi ile oluşmuştur.
Kültür toplumsal kurumlara kendine özgü bir yapı kazandırır.

Toplumsal yapı; kendini oluşturan kurumların toplamını aşan, kültürel ögelerle şekillenen kendine özgü bir
bütündür. Kurumları somutlaşmış nesnel bir gerçeklik hâline getiren, bütünlüğe dönüştüren temel faktör kül-
türdür. Kültür; bir toplumsal yapıya anlam veren, onu kendine özgü yapan maddi ve manevi ögelerden oluşur.
Aile, eğitim, siyaset, ekonomi gibi kurumlar kültürün somutlaşmış göstergeleridir. Her toplumsal kurum, içinde
bulunduğu kültürel yapının özelliklerine göre şekillendiğinden kültür, toplumsal yapıyı etkileyen ve değiştiren
önemli faktörlerden biridir. Bilim, teknoloji, ekonomi, siyasal gelişmeler ve benzeri nedenler kültürel yapıyı
etkiler ve değiştirir. Bu durum toplumsal kurumların ve tüm toplumsal yapının zamanla değişmesine yol açar.

12 TOPLUMSAL KURUMLARIN MADDİ VE MANEVİ UNSURLARI