Page 79 - Tasarım Beceri Atölyeleri Öğretmen El Kitabı

ÇALIŞMANIN TAHMİNİ SÜRESİ

6 ders saati.

ÇALIŞMAYLA İLGİLİ KAVRAMLAR VE BİLGİLER

Etnobotanik: “Bir yörede yaşayan halkın, yakın çevresinde bulunan bitkilerden çeşitli gereksinimlerini
karşılamak üzere yararlanma bilgisi ve o bitki üzerine etkisi olarak tanımlanabilir” (Heinrich ve ark., 2004;Yıl-
dırımlı, 2004).
Gülsen Kendir ve Ayşegül Güvenç’in 2010 yılında “Etnobotanik ve Türkiye’de Yapılmış Etnobotanik
Çalışmalara Genel Bir Bakış” adlı makalelerinde etnobotanik çalışmanın içeriği ve önemi şöyle aktarılmıştır:

“Bir etnobotanik çalışma, çalışmayı yapacak olan her farklı disiplin için (antropoloji, arkeoloji, ekoloji, far-
masötik botanik, farmakognozi, halk bilimi, sanat tarihi vb.) ilginç bir sorunun belirlenmesi ile başlar. Yeni
bulgular için öncelikle ve özellikle uygarlığın girmediği bölgelerde yaşayan halkın bitkilere verdiği isimler ve
kullanım biçimlerinin saptanması önemlidir. Çünkü bitkilerin yerel isimleri ve kullanımlarının derlenmesi in-
sanlık mirasının yeni kuşaklara aktarılması bakımından çok büyük önem taşımaktadır. “

Bitkilerin Etnobotanik Kullanım Biçimi:

Özsu kullanımı: Su içeren bitkilerin,meyvelerin suları çıkarılarak kullanılmasıdır. Örneğin yaş zencefilin
iyice ezilerek suyunun çıkarılması veya limonun sıkılarak limon suyunun kullanımı gibi.

Toz Kullanımı: Bitkiler öğütülerek kullanılabilir. Özellikle baharat olarak kullanılan karabiber, kimyon,
kırmızıbiber buna örnektir. Toz haline gelen bitkiler çabucak etken maddeyi kaybedebileceği için çok uzun süre
bekletilmemelidir.
Tentür: Bitkilerin özellikle etil alkol veya su gibi çözücülerde 1/5 veya 1/10 konarak bekletilmesidir. Gin-
gseng, zencefil, kedi otu tentürleri örnek olarak verilebilir.

Şurup: Bitkinin, özellikle kendi suyunu kaybetmeden saklamak ve kullanmak için uygun bir yöntemdir.
Şeker veya bal ile karıştırılarak hazırlanır. Etnobotanik bir gelenek olarak gelincik şurubu buna örnektir. Özel-
likle İstanbul ve Marmara / Ege Bölgeleri’nde çok eski dönemlerden beri yapılan geleneksel bir içecektir. Gelin-
cik çiçeklenme döneminde gelincik çiçeğinin taç yaprakları toplanır. Bir kavanozun içerisine hafifçe yıkanarak
konur ve içine su, şeker, limontuzu ve limon suyu konarak 4-7 gün kavanozda bekletilir. Sadece çiçeklenme
döneminde olduğu için ender yapılabilen şifa amaçlı tüketilen bir şuruptur.

71