Page 24 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 | 1.Ünite

1 ÜNİTE

15-19. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.

Dilde sözcük değişimi, bir ağacın yapraklarının dökülüp yenilenmesine benzer. Dil, yaşamdaki doğal
gelişme ve değişikliklere uyum gösterir. Eski ve kullanılmayan kavramları yansıtan sözcükler zamanla
ölür; yeni buluşları ve gelişmeleri göstermek için de yeni sözcükler türetilir.
Uygarlığın ilk dönemlerinde araba, uçak, radyo, telefon, telsiz, bilgisayar gibi araç ve gereçler yok-
tu. Bu buluşlar ortaya çıkınca yeni kavramlar ve bu kavramları yansıtan sözcükler oluştu. Buna karşın
eskiden çok kullanılan sikke, akçe, okka, dirhem gibi sözcükler artık günümüzde kullanılmamaktadır.
Toplumdaki siyasî ve sosyal değişiklikler de sözcükleri etkilemektedir. Osmanlı İmparatorluğu Döne-
mi’nde; ordu yönetimiyle ilgili olan sekbanbaşı, kolağası, kazasker, bostancı, subaşı gibi sözcükler bu-
gün kullanılmamaktadır. Cumhuriyet Dönemi’nden sonra kurulan yeni ordu yönetiminde bu sözcükle-
rin yerine albay, binbaşı, yüzbaşı, onbaşı, çavuş gibi yeni sözcükler türetilmiştir.
Uzay çağından sonra insanlık tarihinde yeni bir dönem başlamış ve bütün dünya dillerine binlerce
yeni sözcük girmiştir. Uydular aracılığıyla yapılan televizyon yayınları ve diğer iletişim araçları dünyayı
küçültmüş, insanlar ve uluslar arasında iletişim artmış, bu hızlı iletişim sonunda dünyadaki bütün dil-
ler arasında yoğun bir sözcük alış verişi başlamıştır. Bu nedenle Türkçeye, özellikle Batı dillerinden çok
sayıda yabancı sözcük girmiştir. Bu sözcüklerin bir kısmına karşılık bulunmuş, ancak 1982’den sonra
dilde özleşme akımı durduğu için karşılık bulunamayan pek çok yabancı sözcük dilimize yerleşmiştir.
Mehmet HENGİRMEN
15. Okuduğunuz metinden hareketle dilin özellikleri ile ilgili çıkarımlarda bulununuz. Çıkarımla-
rınızı boş bırakılan yere yazınız.
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………........…

16. Okuduğunuz metinde yazar, dildeki kelime değişimini bir ağacın yapraklarının dökülüp yeni-
lenmesine benzetmiştir. Bu ifade biçiminin metnin anlatımına nasıl bir katkı sağladığını aşa-
ğıda boş bırakılan yere yazınız.

……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………........…

17. Metinde gerçek, yan ve mecaz anlamlı kelime veya kelime gruplarına örnekler bulunuz. Buldu-
ğunuz örnekleri aşağıda boş bırakılan yere yazınız.
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………........…

18. “Hiçbir dil durgun, tamamlanmış bir sistem değildir. Dil tamamlanmış bir yapıt değil, sürüp giden
bir etkinliktir. Her gün yeni sözcükler eklenir, zamanla bazı değişiklikler gösterir. Canlı bir orga-
nizma gibidir dil.”
Kemal ATEŞ

Bu parçadaki düşünceler, Mehmet Hengirmen’e ait metindeki düşünceleri destekliyor mu?
Düşüncelerinizi metinden örnek vererek aşağıda boş bırakılan yere yazınız.
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………........…

19. Bir kelimenin ölmesi veya yeni kelime türetilmesi metinde neye bağlanmıştır? Gelişen tekno-
lojiyle dilimizde türetilen yeni kelime var mıdır? Düşüncelerinizi boş bırakılan yere yazınız.

……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………........…
……………………………………………………………………………………………………………………........…

34