Page 515 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli
P. 515
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
CEVAP ANAHTARLARI
3. Olası cevaplar: 4. “git-, ilerle-, yol al-“ kelimeleri cümlede geçen “yürümeye” keli-
Genel ağa bağlı akıllı cihazlar ile dilimiz de köklü bir şekilde de- mesi ile aynı anlama karşılık geldiğinden bu kelimelerden birini
ğişmektedir. Özellikle sosyal medyada kullanılan dil, formel yazı kullanarak cümleyi yazabiliriz.
dilinden bir hayli uzaktır. Dijital ortamlarda kullanılan emojiler Etkinlik No.: 116
yazılı ya da sözlü dilin kurallarına âdeta bir başkaldırı niteliğin-
dedir. Günümüzde günlük iletişimde kullanılan emojiler, imlâ 1. Hamdi “Anzavur Ahmet Paşa’sınız. İngilizlere toprak satarsınız.”
ve noktalama kurallarının öğrenilmesini zorlaştırmakta ve öğ- derken Kurtuluş Savaşı yıllarında İngilizlerle iş birliği yapan An-
rencileri kuralsızlığa sevk etmektedir. zavur Ahmet’ten bahsetmektedir. Anzavur Ahmet ve adamları,
İngilizlerin desteğiyle Millî Mücadele yanlısı Hamdi ve adamları
Etkinlik No.: 114
üzerinde baskı oluşturmaktadır. Hamdi de “Korkmuyorum.” di-
1. Dil, canlı bir varlık olması nedeniyle sürekli değişim ve gelişim yerek onların karşısında cesaretle durmaktadır.
hâlindedir. Bu nedenle zamana bağlı olarak kelimelerin kulla- 2. Bu metinde tarihsel dönem olduğu gibi anlatılmamıştır. Yazar
nımında değişiklikler meydana gelebilmektedir. Yazım kuralları bu dönemi yeniden kurgulamış, kişilerin özellikleri ve yaşanılan
da aynı şekilde zamana göre değişiklik gösterebilmektedir. Geç- dönemle ilgili ekleme ve çıkarmalarda bulunmuştur. Yazar, kur-
mişten günümüze aktarılan yazılı metinlerde geçmişteki yazım gusunu anlatırken etkileyici bir dil kullanarak okuyucu ve izleyi-
özelliklerinin korunması metinlerin orijinalliğinin korunması cide estetik bir zevk oluşturmaya çalışır. Ayrıca tarihsel olayları
açısından faydalı olur. Okuyucuların metnin yazıldığı döneme olduğu gibi anlatmak sanatçının değil, tarihçinin görevidir.
ait konuşma dili hakkında fikir sahibi olmalarını ve o dönemi 3. Örneğin Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi’nin yaşadı-
zihinlerinde canlandırmalarını sağlayabilir. Cevabı yoruma ğı dönem tiyatro konusu olarak seçilebilir. Bu dönemde Osman
açıktır. Gazi, çok zor şartlarda devleti kurmuş, Bizans gibi büyük bir
2. “Hayattaki ilk hatıranızı yazmağa çalışın. Bakalım neler bula- imparatorlukla mücadele etmiştir. Osman Gazi’nin çalışkanlığı,
caksınız. Sizin için güzel bir hayat temrini olur.” cümlesi aktar- cesareti, azim ve kararlılığı gençlere örnek olarak gösterilebilir.
ma cümlesi olması nedeniyle tırnak içine alınmıştır. Başka bir
kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine Etkinlik No.: 117
alınır. Öğrencilerden insanı ilgilendiren her konunun tarihin içinde
Bunların dışında cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları 1. yer aldığına, edebî eserlerin konusunun da insan olduğuna, ede-
ile bölüm başlıkları, bilimsel çalışmalarda künye verilirken ma- bî eserlerin milletin ruhunu ve hayatını göstermek için günü-
kale adları tırnak içine alınır. müze olduğu gibi geçmişe de ayna tutabileceğine değinmeleri ve
3. “Sör Aleksi bir gün bize yazı vazifesi vermişti.” Kişi (şahıs) zamiri düşüncelerini özgün bir biçimde ifade etmeleri beklenir.
Müdirenin söylediğine göre “ders esnasında komşularımı la- 2. Öğrencilerden Osmanlı yönetim anlayışı ile Kösem Sultan’ın ik-
kırdıya tutmamayı, uslu uslu muallimi dinlemeyi öğreninceye tidar hırsı ve saraydaki entrikalar arasında ilişki kurmaları, bunu
kadar” orada bir sürgün hayatı geçirmeğe mahkûmdum. İşaret kendi cümleleri ile ifade etmeleri beklenir.
zamiri 3. Öğrencilerden sanat eserlerinin toplumun siyasal, kültürel, eko-
“Ders esnasında ellerim çenemin altında kilitli, Sör hocalarıma nomik vb. yapısıyla ilgili önemli bilgiler verdiğini, bu eserlerin
çok ruhanî görünmesi gereken bir vaziyetle gözlerimi göğe-pan- yazıldığı ya da anlattığı dönemi çeşitli yönlerden betimlediğini
cur aralıklarından görünen hakikî gökyüzü-uydurduğum za- kendi cümleleriyle anlatmaları beklenir.
man, onlar bunu bir uslanma başlangıcı sanarak sevinirlerdi.”
onlar: kişi zamiri/ bunu: işaret zamiri Etkinlik No.: 118
“Hayattaki ilk hatıranızı yazmağa çalışınız. Bakalım neler bula- 1. Afişe bakıldığında ilk olarak bir kral göze çarpıyor. Bu kral yap-
caksınız?” Soru zamiri tığı bir işten dolayı pişman olmuş gibi oturuyor. Kadınlar, flüt
Afişe bakıldığında ilk olarak bir kral göze çarpıyor. Bu kral yap-
Etkinlik No.: 115 tığı bir işten dolayı pişman olmuş gibi oturuyor. Kadınlar, flüt
ve def eşliğinde dans ediyor. Bir kız uçurtma uçuruyor ve bu
1. Kelimenin Zihinde durumdan çok mutlu görünüyor. Bu bakımdan eserde düşünen
Çağrıştırdığı Kelimenin Kullanıldığı bir kral, mutlu bir kız çocuğu ve eğlenen kadınların varlığından
Kelime söz edebiliriz.
Kelimeler veya Kelime Yeni Cümle
Grupları
2. Muhtemel cevaplar şöyle olabilir: Afişteki görsellere baktığımız-
ulak, belirti, gazete, TV, Öğrencinin kendisine da tiyatroya gitme konusunda bir istek oluşabilir. Resimlerin
Haberci ajans, kamera, muhabir, bırakılacak. canlı renkler taşıması, mutlu bir kız figürü, eğlenen insanların
medya… gerçekçi bir çizimle yansıtılması bu tiyatroya gitme konusunda
istek oluşturabilir.
2. Kelimenin tek başına kullanıldığında zihnimizde birden çok
anlam çağrıştırmasını kelimenin çok anlamlılığı ile açıklaya- 3. Öğrencilerin tasarımını yaparken dikkat çekici resimler kullan-
biliriz. Bu durum, dilimizdeki birçok kelime için de geçerlidir. ması beklenir. Ayrıca tasarlanan afişlerde tiyatronun ismi, türü,
Kelimeler sahip oldukları ilk anlamın dışında zamanla yeni an- yazanı, yönetmeni, ışık ve kostüm tasarımcıları, müzik ve kore-
lamlar kazanabilir. Kelime farklı bağlamlarda kullanıldığında ografi sorumlularının adları, afişin hangi kurum tarafından ha-
anlamlarından birini o bağlam içinde kazanacaktır. zırlandığı yer almalıdır.
3. Metinde kullanıldığı anlam: Karşısındakinin gücünü kabul edip Etkinlik No.: 119
ona karşı durmayı bırakmak, uymak. 1. Öğrencilerden metnin konusuna ya da temasına uygun bir baş-
Annesinin mutluluğu için sokaktaki çocukların her türlü aşırı- lık yazmaları ve bunu gerekçelendirmeleri beklenir.
lıklarına boyun eğiyordu.
(katlanmak) 2. Öğrencilerden vatan sevgisi, vatanperverlik, fedakârlık gibi
metnin içeriğini yansıtan anahtar kelimeleri kullanarak “Yazar,
514
