Page 5 - Biyoloji 10 | 3.Ünite

EKOSİSTEM EKOLOJİSİ

3.1. EKOSİSTEM EKOLOJİSİ

Ekoloji, Yunanca yaşanılacak yer anlamına gelen oikos ile bilim anlamına gelen logos sözcükle-
rinin birleşmesiyle oluşmuştur. Canlıların birbirleri ve cansız çevreleriyle etkileşimlerini, yaşamın devam-
lılığını sağlayan madde ve enerji döngülerini inceleyen bilim dalına ekoloji denir. Ekoloji yeni bir bilim
dalı olsa da ekolojik yaklaşım ve yöntemler oldukça eskidir. Canlıların çevreleriyle ve kendi aralarında
etkileşim içinde oldukları çok eskiden beri bilinmektedir. Aristoteles kâinatın bir bütün olduğunu, kâinat-
taki unsurların döngü içerisinde olduklarını, canlı varlıkların ortama uyum sağladıklarını ve canlıların
kendi aralarında yaşam için mücadele ettiklerini belirtir. Orta Çağ’da yaşamış ünlü İslam düşünürü İbni
Sina, eserlerinde havanın etkileri ve tıbbi ekoloji üzerinde durur.
Yeryüzündeki denizler, nehirler, göller, dağlar, ormanlar ve çöller canlıların barındıkları yerlerdir.
Canlıların doğal yaşam sınırı atmosferde (hava küre) 10 km yükseklik, litosferde (taş küre) 7 km ve hid-
rosferde (su küre) 5 km derinlik olarak kabul edilir. Ekoloji; biyosfer, biyom, ekosistem, komünite, popü-
lasyon ve organizma olarak büyükten küçüğe doğru sıralanan ekolojik kavramları inceler. Yeryüzünde
canlı türlerinin oluşturduğu ve bu canlıların yaşadıkları alanların toplamına biyosfer (ekosfer) denir.
Kendine özgü iklim özelliklerine ve canlı türlerine sahip büyük ölçekli kara ya da su ekosistemlerine
biyom adı verilir. Biyomlara örnek olarak tropikal yağmur ormanları ve tundra verilebilir.
Belirli bir çevrede yaşayan tüm canlı ve cansızların birlikteliğine ekosistem denir. Kıtalar, okyanus-
lar, göller, ormanlar ve çayırlar ekosisteme örnektir (Görsel 3.1). Doğadaki tüm ekosistemler birleşerek
biyosferi oluşturur.

Okyanus ekosistemi Orman ekosistemi
Görsel 3.1: Ekosistem örnekleri

Belirli bir alanda uyum içinde yaşayan po-
pülasyonların oluşturduğu topluluğa komünite
denir. Örneğin Abant Gölü’nde bulunan bakteri-
ler, planktonlar, böcekler, kurbağalar, balıklar ve
bitkiler gölün komünitesini oluşturur (Görsel 3.2).

Görsel 3.2: Abant Gölü

BİYOLOJİ 10
139