Page 9 - Biyoloji 10 | 3.Ünite

1 EKOSİSTEM EKOLOJİSİ EKOSİSTEM EKOLOJİSİ

BÖLÜM

Güneş ışınlarının eksikliği kara ekosistemlerindeki bitkilerin büyümesini sınırlayan önemli bir fak-
tördür. Orman ekosistemlerinde ışık dağılımı, uzun boylu bitkiler tarafından engellendiğinden orman
tabanında bulunan otsu bitkiler ışıktan yeteri kadar yararlanamaz. Pek çok bitkide büyüme, gelişme,
çiçeklenme ve yaprak dökümü gibi fizyolojik olaylar bitkilerin ışık alma süresine göre belirlenir. Ekosis-
teme ulaşan ışığın miktarı bitkilerin dağılımını da belirler. Ekosistemdeki hayvanların biyolojik faaliyetleri
ışığın şiddetinden ve süresinden etkilenir. Üreme, avlanma ve göç etme gibi faaliyetler ışığa bağlı olarak
gerçekleşir. Bazı hayvanlar gündüz bazı hayvanlar gece daha aktiftir. Sucul ekosistemlerde ışık, belirli
derinliklerin ötesine geçemediği için tür çeşitliliğini ve sayısını sınırlandırır. Az sayıda ekosistemde temel
enerji kaynağını inorganik maddelerin oksitlenmesi ile elde edilen enerji oluşturur.

Sıcaklık

Doğada yıl boyunca mevsime, iklime, yükseltiye, gece ve gündüze bağlı olarak sıcaklık değişiklikleri
görülür. Canlılar kendileri için uygun çevre sıcaklığının olduğu ortamlara yerleşip yaşayabilir. Çoğu tür,
belirli bir sıcaklık aralığında çoğalır ve dağılım gösterir. Ayrıca sıcaklık; canlıların büyüyüp gelişme-
sinde, metabolik faaliyetleri üzerinde ve üremesinde belirleyici etkiye sahiptir. Bitkilerin çimlenme ve
çiçeklenme dönemleri sıcaklığa bağlı olarak değişirken sıcaklık artışı bazı hayvanlarda metabolizma
hızını artırır. Canlıların çoğu küçük sıcaklık değişimlerine uyum sağlama eğilimindedir. Hayvanlarda göç
etme, kış uykusuna yatma, üreme, metabolizma hızı ve hareket gibi faaliyetler sıcaklık değişimlerinden
etkilenir (Görsel 3.5).

Görsel 3.5: Sıcaklık değişimleri ve hayvanlarda göç faaliyetleri

İklim

İklim; bir bölgedeki uzun süreli nem, yağış, rüzgâr yönü ve sıcaklık gibi atmosferik koşulların
ortalamasını ifade eder. Bu atmosferik koşullar, organizmaların belirli bir ortamda yaşamasına ve
çoğalmasına olanak verir. İklim, organizmaların yeryüzünde dağılımı ve çoğalmasında belirleyicidir.
Güneş enerjisi, iklimler üzerinde belirleyici olup sıcaklığın ortaya çıkmasında etkilidir. Ayrıca coğrafi
konum, denize olan uzaklık ve dağların özellikleri de iklim üzerinde etkilidir. Ekosistemde geniş alanlarda
görülen iklime makroklima; özel şartlar nedeniyle farklılık gösteren küçük alanlarda görülen iklime ise
mikroklima adı verilir.

BİYOLOJİ 10
143