Page 12 - Biyoloji 10 | 3.Ünite

1 EKOSİSTEM EKOLOJİSİ EKOSİSTEM EKOLOJİSİ

BÖLÜM

3.1.2. CANLILARDAKİ BESLENME ŞEKİLLERİ

Ekosistemdeki canlılar, beslenmek için birbirleriyle doğrudan ya da dolaylı olarak etkileşim içindedir.
Ekosistemde bir canlının yürüttüğü faaliyetlere o canlının ekolojik nişi denir. Canlılar nişlerine göre
üretici, tüketici ve ayrıştırıcı olarak guruplandırılır. Beslenme şekillerine göre ise üretici, tüketici ve hem
üretici hem tüketici olmak üzere üç gurupta incelenir.
Tüm üreticiler karbondioksit özümlemesi yapar. Karbondioksit özümlemesi canlının, karbondioksiti
kullanarak kendi organik maddelerini üretmesidir. Üreticiler karbondioksit özümlemesi sırasında ışık
enerjisi kullanır. Işık enerjisiyle CO ve H O gibi inorganik maddelerden organik madde sentezlenme-
2
2
sine fotosentez, fotosentez yapan üreticilere de fotoototrof (fotosentetik ototrof) canlılar denir. Yeşil
bitkiler, siyanobakteriler, öglena gibi bazı protistler ve klorofile sahip bakteriler fotosentetik ototrof canlı-
lardır. Fotosentez yapan üreticilerde genellikle klorofil bulunur. Klorofil, ışık enerjisini soğurur; soğurulan
bu enerji ATP sentezinde kullanılır ve böylece ATP’deki kimyasal bağ enerjisine dönüştürülür. Bu ATP
molekülleri, organik madde sentezi sırasında enerji kaynağı olarak kullanılır. Fotosentetik ototroflar,
ekosistemlerin en büyük oksijen kaynağıdır. Sucul ekosistemlerde karasal ekosistemlerden daha faz-
la oksijen üretilerek atmosfere verilir. Bazı bakteri türleri, inorganik maddelerin oksidasyonundan elde
ettikleri enerjiyle ATP sentezler ve bu ATP moleküllerini karbondioksitten organik madde sentezinde
kullanır. Bu olaya kemosentez, bu canlılara ise kemoototrof (kemosentetik ototrof) canlılar denir. Ke-
mosentez yapabilen canlıların tamamı prokaryottur.
Tüketici organizmalar gereksinim duydukları enerjiyi üretici organizmalar veya diğer tüketicilerden
karşılar. Tüketici organizmalardan olan holozoik canlılar besinlerini katı parçalar şeklinde alıp sindirim
sistemlerinde sindirir. Bu canlılar otçul, etçil ve hem etçil hem otçul olarak üçe ayrılır. Doğrudan üretici
canlılarla beslenen tüketicilere otçul (herbivor) denir. Keçi, sığır, tavşan, koyun ve at gibi canlılar otçul-
lara örnektir (Görsel 3.9).

Görsel 3.9: Otçul hayvanlar

BİYOLOJİ 10 146