Page 9 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

Aksiyon potansiyeli oluşumu Görsel 1.1.8'de verilmiştir.

Polarizasyon

Dinlenme durumundaki (uyartı göndermeyen) bir sinir hücresi belirli bir zar potansiyeline
sahiptir. Hücre içi ve hücre dışı iyon konsantrasyonları sodyum-potasyum pompası sayesinde
korunur. Dinlenme konumundaki bir nöronun aksonu hücre içi negatif, hücre dışı pozitif elekt-
riksel yüklü olduğundan polarize (kutuplu) durumdadır. Bu durum polarizasyon olarak adlan-
dırılır.

Aksiyon potansiyeli

Voltaj kapılı iyon kanalları Hücre dışı

Hücre zarı

Hücre içi

Polarizasyon Depolarizasyon Repolarizasyon Normal zar
potansiyeline dönüş
Görsel 1.1.8: Aksiyon potansiyeli oluşumu
Depolarizasyon
Aksonun hücre zarı üzerinde voltaj değişmelerine
duyarlı voltaj kapılı iyon kanalları adı verilen Na ya Repolarizasyon
+
da K iyonlarının kolaylaştırılmış difüzyonunu sağla-
+
yan proteinler bulunur. Çeşitli uyaranlarla akson zar Sodyum kanallarından sonra daha yavaş
+
potansiyeli değiştiğinde normalde kapalı olan bu ka- açılan potasyum kanalları K iyonlarının
nallar açılır ve iyonların geçişine izin verilir. Zar po- hücre dışına difüzyonunu kolaylaştırır ve
tansiyelinin değişmesi sonucu açılan sodyum kanal- hücre dışı yeniden hücre içine göre daha po-
larından Na iyonunun hücre içine doğru difüzyonu zitif hâle geçer. Zar yeniden polarize olmuş-
+
tur. Bu duruma repolarizasyon denir. Sinir
artar. Hücre içi dışarıya göre daha pozitif hâle gelir ve hücresi eski polarize durumuna dönmüştür
zar depolarize olur. Bu durum depolarizasyon olarak ancak sodyum kanalları etkisiz olduğundan
adlandırılır. Eğer bir depolarizasyon, zar potansiyelini ikinci bir depolarizasyon gerçekleştiremez.
yeterince değiştirirse (eşik değeri geçerse) zar volta- Yeniden impuls oluşturabilmesi için hücre
jında aksiyon potansiyeli adı verilen büyük bir deği- içi potasyum ve hücre dışı sodyum kon-
şiklik gerçekleşir. Aksiyon potansiyelleri depolarizas- santrasyonlarının eski hâline dönmesi ge-
yon bölgesinde komşu kanalların açılmasını sağlayan rekir. Bu durumda yine sodyum-potasyum
bir akım başlatır. Aksiyon potansiyeli bu şekilde zar pompası devreye girerek hücre içi ve hücre
boyunca yayılarak zar potansiyelinin değişmesini baş- dışı iyon konsantrasyonlarını başlangıçtaki
latan uyarıyı akson uçlarına kadar taşır. oranlara getirir.

21