Page 40 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

DOĞAL SİSTEMLER

B TÜRKİYE'DE BİTKİLER

1. Türkiye’de Bitkilerin Genel Özellikleri

Türkiye, zengin bitki çeşitliliğine sahip olan dünyanın sayılı ülkelerinden biridir. Ülkemiz, sahip olduğu
yaklaşık 12 000 bitki türüyle Avrupa Kıtası'nın tamamında görülen bitki türlerine yakın bir çeşitliliği barındır-
maktadır. Bu zenginlikte iklim çeşitliliği, kısa mesafelerde değişen yeryüzü şekilleri, coğrafi konum, jeolojik
zamanlar boyunca görülen iklim değişiklikleri ve toprak türleri gibi faktörler etkili olmuştur. Ayrıca son yıl-
larda yapılan çalışmalarla bugüne kadar bilinmeyen çok sayıda bitki türü bu çeşitliliğe eklenmiştir.
Yeryüzünün belirli bir bölgesinde yaşayan ve başka sahalarda rastlanmayan bitki türlerine yerli (endemik)
bitki denir. Ülkemizdeki bitki türlerinin yaklaşık üçte biri (3700 civarı) endemik olup en fazla çeşitlilik Toros
Dağları’nda bulunmaktadır. Ülkemizde yer alan başlıca endemik bitki türleri şulardır:

• Köyceğiz Gölü çevresinde sığla (günlük) ağacı (Görsel 1.171)
• Datça ve Teke Yarımadası'nda Datça hurması
• Kazdağları'nda Kazdağı göknarı
• Göller Yöresi'nde kasnak meşesi
• Kastamonu ve Yozgat çevresinde ispir meşesi
• Rize'de (Anzer Yaylası) Anzer çayı
• Safranbolu çevresinde safran otu
• Erzurum'da (Karayazı) ters lale

Görsel 1.171: Sığla ağacı

HABER KÖŞESİ

Son Laleyi Kaçıramadılar
Dünyada sadece Karayazı'da (Erzurum) yetişen bir tür ters lale olan
çiçeğin son kalan 57 adet soğanını sökerek yurt dışına götürmeye
çalışan 2 Hollandalı, Kapıkule Sınır Kapısı'nda (Edirne) yakalandı.
Hollandalıların kullandıkları araçta yapılan aramada çoğu endemik
160 türe ait 5 bin 236 adet bitki tohumu, bitki kökü ve fidesi ele
geçirildi. Ayrıca ele geçirilen ters lalelerin Erzurum'daki Atabotanik
Park'ta çoğaltılacağı öğrenildi.
(Basından, 19/06/2011)

Geçmiş jeolojik dönemlere ait iklim koşullarında yaşamış olan bitki türlerinden bazıları, günümüz iklim
koşullarına da uyum sağlayarak varlığını sürdürebilmektedir. Bu bitkilere kalıntı (relikt) bitkiler denir. Örne-
ğin Kuvaterner'de günümüzden daha ılıman iklim koşullarına sahip olan Toros Dağları'nda kestane, kayın ve
ıhlamur gibi nem isteği fazla olan ağaçlar geniş yer kaplamaktaydı. Günümüzde daha sıcak iklim şartlarına
sahip olan bu dağlarda yer yer bu ağaçların kalıntılarına rastlanmaktadır. Sahip olduğumuz başlıca kalıntı
bitkiler ve bunların görüldüğü yerler; kayın ağacı (Amanos Dağları ve Murat Dağı), sığla ağacı (Köyceğiz Gölü
çevresi), sedir ağacı (Kelkit Çayı Vadisi), ıhlamur ağacı (Bey Dağları), kocayemiş ve sandaldır (Çoruh Vadisi).

140