Page 38 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

DOĞAL SİSTEMLER

Bitki örtüsünü sınırlayan en etkili iklim elemanı düşük sıcaklıktır. Sıcaklık ve yağışın fazla olduğu tropikal
alanlardan dört mevsimin belirgin yaşandığı orta kuşağa ve buradan da soğuk iklim bölgelerine doğru bitkiler
farklı kuşaklar oluşturur. Kutup bölgelerinde ise sıcaklık yıl boyunca düşüktür ve buralar bitki örtüsünden
yoksundur.

UYGULAMA

Enleme göre farklı kuşaklar hâlinde yer alan bitkilerin Ekvator'dan kutuplara doğru oluşturduğu kuşak-
ları ve bu durumun oluşmasında etkili olan faktörleri aşağıya yazınız.
90°

80°
ğ
60°
g f
40°
e d
30°
ç c
20°
b
10°
a

0°
Bitki Örtüsü Kuşakları
a) ........................................................ b) ........................................................ c) ........................................................
ç) ........................................................ d) ........................................................ e) ........................................................

f) ........................................................ g) ........................................................ ğ) ........................................................
Bitki örtüsünün Ekvator'dan kutuplara doğru kuşaklar oluşturmasında etkili olan faktörler

...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................

BİLGİ HAVUZU

Bitki örtüsünü etkileyen en önemli faktör iklim olduğundan benzer bitki topluluklarının görüldüğü böl-
gelerin iklim özellikleri de benzerlik gösterir.

Yeryüzü şekilleri (yükselti, eğim, bakı vb.) bitki örtüsünün gelişmesinde önemli bir faktördür. Yeryü-
zü şekillerinin bitki örtüsüne etkisi daha çok iklim şartlarını etkilemesinden kaynaklanmaktadır. Sıcaklık ve
yağışın değişmesine neden olan yükselti, dağların uzanışı ve bakı gibi faktörler bitki tür ve topluluklarının
dağılışını etkiler. Yükseltinin artmasına bağlı olarak sıcaklığın azalması, bir dağ yamacı boyunca bitki örtü-
sünün farklı kuşaklar oluşturmasına neden olmaktadır. Belirli bir yükseltiden sonra cılızlaşan bitki örtüsü,
ağaç yetişmesine elverişli olmayan daha yüksek alanlarda yerini ot topluluklarına bırakır ve ardından kalıcı
kar başlar. Bir dağın farklı yönlere bakan yamaçları arasında değişik türde bitki toplulukları görülür. Dağların
denize dönük yamaçları, diğer yamaçlara göre daha fazla yağış aldığından daha gür bitki örtüsüne sahiptir.
Dağların güneşe dönük yamaçları da bakı etkisiyle daha sıcak olduğundan sıcaklık isteği daha yüksek olan
bitki örtüsüne sahiptir. Güneşe dönük olmayan yamaçlarda ise soğuğa karşı dayanıklı bitkiler yetişmektedir.
138