Page 6 - Coğrafya 12 | 4.Ünite

saat
Dünyada belirli bir alanda yaşayan canlıların birbiriyle ve doğal çevreyle etkileşime girerek oluşturdukları
bir sistem vardır. Ekosistem olarak adlandırılan bu düzen durağan ve değişmez değildir. Örneğin bir göl,
sıcaklık ve yağış azlığı gibi nedenlerle kuruduğunda gölde yaşayan bitki ve hayvanlar da bu durumdan
etkilenir. Bununla birlikte canlı türleri veya canlı sayısındaki değişim de ekolojik sistemde değişimlere yol
açar. Bolu il sınırları içinde yer alan Sülüklü Göl’de yöre halkı tarafından alabalık ve sazan gibi balık türleri
yetiştirilmeye başlandıktan sonra balıkların sülükleri yemesiyle gölde sülük kalmamıştır.

Doğanın hassas dengesi canlılar arasındaki beslen-
me ağının devamı ve doğanın taşıma kapasitesinin
aşılmaması ile korunabilmektedir.

Ekosistemde canlılar arasındaki enerji ve madde
geçişi, bir hayvan türünün diğer bir canlıyı yeme-
siyle gerçekleşir. Enerjinin üreticilerden (bitkiler)
tüketicilere (otobur veya etobur hayvanlar), on-
lardan da ayrıştırıcılara geçmesiyle besin zinciri
meydana gelir. Ekosistemler çok sayıda beslenme
zinciri içeren karmaşık bir beslenme ağına sahiptir.
Beslenme ağı canlılar arasındaki beslenme ilişkile-
rini ortaya koyar (Görsel 1.1). İklim değişimi, can-
lıların yaşam ortamlarının bozulması, aşırı avlanma
veya ekosisteme yeni türlerin girişi gibi nedenlerle
bazı türlerin yok olması beslenme ağının doğal den-
gesinin bozulmasına neden olur.

Görsel 1.1: Ekosistemde beslenme ağı Avustralya’ya son yüz yıl içinde insanlar tarafından
getirilen ve doğaya bırakılan kedi ve tavşanların sa-
yısı hızla artmıştır. Bu yeni türler, kıtada bazı canlı
türlerinin ortadan kalkmasına neden olmuştur. Bes-
lenme ağındaki bozulmalar biyoçeşitliliğin azalma-
sına neden olmaktadır.

Tilkilerin aşırı avlanması ve sayılarının azalması
sonucunda tilkilerin beslendiği fare, karga ve yılan
gibi canlı türlerinin sayısı artar. Fare ve karga sayı-
sının artması sonucunda tarım alanlarındaki ürünler
zarar görür.

Ayılar sağlıklı bir ekosistemin göstergesidir. Ayı
varlığı ekosistemdeki türlerin dengede kalmasını
sağlar. Ayrıca ayılar bitkilerle de beslendiği için to-
hum dağıtıcı bir rol üstlenir. Ayıların avlanması ve
nesillerinin tükenmesi beslenme ağının ve ekolojik
sistemin bozulmasına neden olur. Bu nedenle günü-
müzde ayılar av yasağı ile korunan türlerden biridir
(Görsel 1.2).
Görsel 1.2: Ayılar bulundukları ekosistemde ekolojik
dengenin önemli unsurlarından biridir.

198