Page 10 - Coğrafya 12 | 4.Ünite

1 3 Çevre Politikaları

Sanayi Devrimi’nden bu yana artan nüfus ve gelişen teknoloji; doğanın işleyişi ve doğal kaynaklar üzerinde
hiç olmadığı kadar baskıya neden olmuştur. Bu baskı biyoçeşitlilikte azalma; hava, su ve toprak kirliliği
gibi çevre sorunlarını açığa çıkarmıştır. Günümüzde çevre sorunları bir taraftan ülke sınırlarını aşarak kü-
resel bir boyuta ulaşmış, diğer taraftan da gelecek nesillerin yaşamını tehlikeye atabilecek bir boyut kazan-
mıştır. Giderek artan, karmaşıklaşan ve küresel etkileri gözlenen çevre sorunları devletleri etkin bir çevre
politikası belirlemeye zorlamıştır.

Çevre politikası; çevre sorunlarının çözümüne yönelik olarak alınan önlemler ve belirlenen ilkeler bütü-
nüdür. Çevre politikaları; insan sağlığını ve çevreyi korumayı, beşerî ve ekonomik faaliyetlerin doğaya en
az zararla yapılabilmesini amaçlar. Örneğin Güneydoğu Asya’da dağlık ve engebeli arazilerin taraçalar
oluşturularak tarıma açılması, suyun tutulmasını ve erozyon nedeniyle bozulmuş alanların sürdürülebilir
kullanımını sağlamıştır (Görsel 1.7).

Çevre politikalarını belirlemede ve bu yönde karar almada yol gösterici olan, çevre politikalarının özünü
oluşturan dört temel ilke vardır. Bu ilkeler:

1. Kirleten Öder İlkesi: Çevre kirliliğinin kontrolü için alınan önlemler ile çevreye verilen zararın gideril-
mesi için yapılan uygulamaların maliyetinin kirleten tarafından karşılanmasıdır.
2. İhtiyat (ileriyi görme) İlkesi: Çevre sorunlarına neden olabilecek durumları önceden görerek çevre so-
runlarını önleme ilkesidir. Ekosistemleri korumak için uygun tedbirlerin alınıp çevre sorunlarına yol
açacak faaliyetlerin engellenmesidir. Türkiye’de geniş çaplı etkileri olabilecek ekonomik faaliyetlerin
yer seçimi öncesinde hazırlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu bu uygulamaya örnektir.
3. Önleme İlkesi: Somut bir tehlike karşısında kirliliğin önlenmesidir. Belirginleşen bir çevresel zararın
oluşmadan engellenmesidir.
4. İş Birliği İlkesi: Çevre politikaları; çevre sorunlarının sınırları aşan küresel etkileri nedeniyle ülkeler ara-
sında iş birliği gerektirir.

Günümüzde ülkelerin çevre sorunlarına karşı koruyucu ve önleyici çevre politikaları geliştirmeleri zorunlu-
luk hâline gelmiştir. Devletlerin ve uluslararası kuruluşların, denetleme ve düzenleme işlevlerinin artması,
çevre sorunlarını önleyecek projelere destek vermesi gezegenin geleceğini kurtarmada hayati önem taşı-
maktadır.

Görsel 1.7: Güneydoğu Asya’da eğimli
alanlarda taraçalar oluşturularak tarım
yapılır.

202