Page 14 - Coğrafya 9 | 3.Ünite

B BÖLGE SINIRLARININ BELİRLENMESİ

Konuya Başlarken
Bölge sınırları hangi kriterlere göre belirlenir?

Bölge oluşturulurken karşılaşılan en büyük zorluk sınırlarının belirlenmesidir. Bu durumun en önemli nedeni
bölge oluşturmada kriter olarak belirlenen doğal ya da beşerî unsur ve özelliklerin çoğu kez keskin sınırlar oluştur-
mamasıdır. Birbirinden farklılaşmış olan yerlerin aralarında geçiş alanlarının bulunması, bölge belirleme işlemini
zorlaştırır. Örneğin yağış ya da bitki örtüsü gibi özellikler haritada hatlar hâlinde birdenbire değişmez. Kademeli
bir geçiş söz konusudur.
Akarsu ya da dağ sıraları gibi doğal unsurların bölge sınırlarının belirlenmesinde esas alınması bazı sorunlara
yol açar. Her ne kadar bu tür sabit doğal unsurların birer engel oluşturarak etkili bir sınır oluşturdukları düşünülse
de zaman zaman ayrılık değil, birlik oluşturur. Örneğin Tuna Nehri’nin havzası içerisinde 19 ülke bulunur. Do-
layısıyla Tuna Nehri’nin havza sınırı ile ülkelerin siyasi sınırları çakışmamaktadır (Harita 3.15). Aynı durumu
işlevsel bölgelerde de görmek mümkündür. Örneğin şehir bölgelerinde şehrin kamu ulaşım araçları ile alışveriş
merkezlerinin hizmet ettiği alanlar birbirine denk düşmeyebilir.
Bölge sınırlarının belirlenmesinde ele alınan kriterlere hangi detayda bakıldığı çok önemlidir. Aynı kriterlerle
farklı ölçeklerde farklı sınırlar belirlenir. Küçük ölçekli haritalar üzerinde homojen görülen sahalar, daha detaylı
haritalar üzerinde daha küçük ve farklı kısımlara ayrılır.

POLONYA
ÇEK CUMHURİYETİ
Tuna Nehri
ALMANYA UKRAYNA
SLOVAKYA

AVUSTURYA MOLDOVA
MACARİSTAN
İSVİÇRE
İTALYA
ROMANYA
SLOVENYA

BOSNA-HERSEK

Tuna Nehri
SIRBİSTAN Karadeniz
Adriyatik Denizi KARADAĞ

Harita 3.15: Tuna Nehri havzası ve ülke sınırları ARNAVUTLUK TÜRKİYE
MAKEDONYA YUNANİSTAN
0 150 300 450 km

BÖLGE SINIRLARININ DEĞİŞKENLİĞİ

Doğal ya da beşerî bölge sınırları zaman içerisinde değişebilir. Ormanlık bir bölge zaman içerisinde daralabi-
lir. Örneğin tarihî dönemlerde ormanlar Anadolu’da daha geniş bir alan kaplarken günümüzde bu alan çok daha
azdır. Aynı durumu beşerî bölgelerde de görmek mümkündür. Örneğin sulama imkânlarının gelişmesine bağlı
olarak pamuk üretim bölgesi genişleyebilir ya da daha kârlı bir tarım ürününün üretimine yer verilmesiyle daral-
maya uğrayabilir.
Farklı ülkelerin bir araya gelmesiyle oluşan siyasi bölgeler, bölge sınırlarının değişkenliğine en güzel örnekler-
dendir. Örneğin Türkiye, İran, Irak ve Afganistan’ın bir araya gelerek oluşturdukları Sadabat Paktı, 1979 yılında
hukuki varlığını kaybederek ortadan kalkmıştır.

188 KÜRESEL ORTAM: ÜLKELER VE BÖLGELER