Page 24 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

1. ÜNİTE || DOĞAL SİSTEMLER

B) DÜNYA’NIN HAREKETLERİ VE SONUÇLARI

Konuya Başlarken
Üzerinde yaşadığımız Dünya, insanlar doğrudan hissedemese de hem kendi ekseni etrafında hem
de Güneş çevresinde sürekli hareket etmektedir. Dünya’nın bu hareketleri gece ve gündüz oluşumu,
gece ve gündüz sürelerinin değişimi, mevsimlerin oluşumu gibi sonuçlar doğurmaktadır.
1. Gün içinde yaşanan durumlardan hangileri dünyanın hareket ettiğine kanıt gösterilebilir?
2. Mevsimler oluşmasaydı gündelik faaliyetler bu durumdan nasıl etkilenirdi?

Dünya’nın Günlük (Eksen) Hareketi ve Sonuçları
BİLGİ KUTUSU
Dünya günlük hareketini Dünya’nın kutup noktalarından geçtiği
Günlük hareketin yönüne varsayılan yer ekseni çevresinde batıdan doğuya doğru dönerek
bağlı olarak ortaya çıkan yapar (Görsel 1.13). Bu hareketini 24 saatte tamamlar ve bu sü-
durumlar şunlardır: reye bir gün denir. Bir günlük zaman diliminde hem gece hem de
gündüz yaşanır.
• Güneş, herhangi bir nok-
tada doğudan doğar ve
batıdan batar.
• Doğudaki bir noktanın
yerel saati batıdaki
bir noktaya göre daha
ileridir.
• Sürekli rüzgârlar ve
okyanus akıntıları; Ku-
zey Yarım Küre’de sağa,
Güney Yarım Küre’de
sola sapar.
Görsel 1.13: Dünya’nın eksen hareketi
Dünya’nın Günlük Hareketinin Sonuçları

• Gece ve gündüz ardalanır (birbirini takip eder).
• Güneş ışınlarının bir noktaya düşme açısı, gün içinde
sürekli değişir (Görsel 1.14). Bu durum, günlük sıcak-
lık farklarına bağlı olarak meltem rüzgârlarının oluş-
masına ve gün içinde cismin gölge boyunun değişme-
sine neden olur (Görsel 1.15).
90⁰ • Güneş’in ufuk düzlemindeki konumuna göre yerel saat
farkları oluşur.
Görsel 1.14: Güneş ışınlarının düşme • Dünya üzerinde Güneş’in doğuş ve batış noktalarına
açısının gün içindeki değişimi göre ana yönler (doğu ve batı) oluşur.

• Dinamik basınç alanları oluşur.
• Sürekli rüzgârların ve okyanus akıntılarının yönü sapar.
• Dünya üzerindeki bir noktanın Güneş’in karşısından
geçme hızına çizgisel hız denir. Çizgisel hız, Ekva-
tor’dan kutup noktalarına gidildikçe azalır.
• Dünya üzerinde bir noktanın birim zamanda Güneş
karşısında açısal olarak yer değiştirme hızına açısal
hız denir. Bu süre her yerde aynı olduğundan açısal
Görsel 1.15: Cisimlerin gölge yönünün gün hız Dünya’nın her yerinde eşittir.
içindeki değişimi

36
ı ı| |ı ı