Page 28 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

1. ÜNİTE || DOĞAL SİSTEMLER

Güneş ışınlarının yıl boyunca dik geldiği alanların dönenceler ile
Ekvator arasında olması, Güneş ışınlarının herhangi bir noktaya
düşme açısının yıl boyunca değişmesine neden olmuştur. Bu durum:
• Bir noktada sıcaklığın yıl boyunca sürekli değişmesine neden
olur.
• Yıl içinde sıcaklığın belirgin olarak değiştiği alanlarda (özellikle
orta enlemlerde) mevsimler meydana gelir.
• Farklı yarım kürelerde aynı anda, birbirine zıt mevsimler yaşanır
(Görsel 1.21).
• Yarım kürelerde belirgin sıcaklık alanlarının oluşmasıyla mate-
matik iklim kuşakları meydana gelir.
• Kara ve denizlerin mevsimlik ısınma farklarına bağlı olarak mu-
son rüzgârları oluşur .
Görsel 1.21: Yarım kürelerde zıt • Yatay düzlem üzerine dik olarak yerleştirilen cismin gölge boyu-
mevsim yaşanması nun yıl boyunca değişmesine neden olur. (Görsel 1.22).

Ekvator Kuzey Kutup Noktası

Görsel 1.22: 21 Mart’ta Kuzey Yarım Küre’de enleme göre gölge
boyu değişimi

Kutup Dairelerine Bağlı Sonuçlar: Kutup daireleri, eksen
eğikliği açısını 90°ye tamamlayan 66° 33’ kuzey ve güney enlem-
lerinden geçmektedir. Dünya üzerindeki karanlık ve aydınlık nok-
taları birbirinden ayırdığı varsayılan çizgiye aydınlanma çembe-
ri adı verilir (Görsel 1.23). Kutup daireleri, yıl içinde aydınlanma
çemberinin teğet geçtiği kutup noktalarına en uzak enlemlerdir.
21 Mart 21 Haziran 23 Eylül 21 Aralık

Kuzey Kutup Noktası Kuzey Kutup Noktası Kuzey Kutup Noktası Kuzey Kutup Noktası
66⁰ 33’ 66⁰ 33’ 66⁰ 33’ 66⁰ 33’

0 0 0 0

66⁰ 33’ 66⁰ 33’ 66⁰ 33’ 66⁰ 33’
Güney Kutup Noktası Güney Kutup Noktası Güney Kutup Noktası Güney Kutup Noktası
Görsel 1.23: Aydınlanma çemberinin hareket etmesi

Aydınlanma çemberinin kutup noktaları ile kutup dairesi arasın-
da yıl boyunca hareket etmesi, gündüz ve gece sürelerinin herhangi

40
ı ı| |ı ı