Page 71 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

1. ÜNİTE || DOĞAL SİSTEMLER

Oluşma Biçimlerine Göre Yağışlar

Yükselim (Konveksiyonel) Yağışları: Isı-
nan hava kütlesi, gün içinde yukarıya doğru
yükselir. Yükselen bu hava kütlesinin sıcak-
lığı azaldığı için belirli bir yükseltiden itiba-
ren yoğuşma başlar. Hava kütlesi içerisindeki
nem, genellikle öğleden sonra kısa süreli sa-
ğanak yağışlar şeklinde yeryüzüne geri döner
(Görsel 1.74).
Yükselim yağışları Ekvator çevresinde yıl
boyunca oluşur. Ayrıca orta kuşak karaların
Sıcak Yeryüzü
iç kesimlerinde ilkbahar ve yaz mevsiminde
görülür.
Görsel 1.74: Yükselim yağışları

Yamaç (Orografik) Yağışları: Nemli bir
hava kütlesi, bir dağın yamacı boyunca yüksel-
mek zorunda kalır. Yamaç boyunca yükselen
hava kütlesinin sıcaklığı azalır. Belirli bir yük-
seltiden itibaren yoğuşma başlar. Hava kütlesi
içerisindeki nem, yamaç boyunca yağış şeklin-
de yeryüzüne geri döner (Görsel 1.75). Bu tür
yağışlar, denizden karaya doğru rüzgârların es-
tiği kıyılarda, kıyı boyunca uzanan sıra dağların
denize bakan yamaçlarında fazlaca görülür.
Yamaç yağışları daha çok Güneydoğu As-
Deniz ya’da Himalaya Dağları’nın Hint Okyanusu’na
bakan güney yamaçlarında, Kuzey Amerika’da
Kayalık Dağları’nın Büyük Okyanus’a bakan
Görsel 1.75: Yamaç yağışları batı yamaçlarında görülür.

Cephe (Frontal) Yağışları: Soğuk ve sıcak
hava kütlelerinin karşılaşma alanlarına cephe
denir. Cephe alanında karşılaşan iki hava küt-
lesinden soğuk olanı cephe boyunca alçalır,
sıcak olanı ise cephe boyunca yükselir. Yükse-
len hava kütlesinin sıcaklığı azaldığı için belir-
li bir yükseltiden sonra yoğuşma başlar. Hava Cephe
kütlesi içerisindeki nem, cephe boyunca uzun
süreli yağışlar şeklinde yeryüzüne geri döner Soğuk hava
Sıcak Hava
(Görsel 1.76).
60° enlemleri (İsveç, Norveç, Kanada, Sibir-
ya bölgesi) yıl boyunca kutup rüzgârları ile batı
rüzgârlarının karşılaşma alanıdır. Bu alanlarda Yeryüzü
oluşan cephe etkisiyle yıl boyu cephe yağışları
oluşur. Ayrıca kış mevsiminde, orta kuşakta da Görsel 1.76: Cephe yağışları
cephe yağışları sıkça görülür.

Düşünelim-Tartışalım
Konveksiyonel, orografik ve frontal yağışların oluşumu karşılaş-
tırıldığında nasıl bir benzerlikten söz edilebilir? Tartışınız.

117
ı ı| |ı ı