Page 66 - Coğrafya 9 | 1.Ünite
P. 66
1. ÜNİTE || DOĞAL SİSTEMLER
Sıcak Yerel Rüzgârlar: Akdeniz Havzası’nda sıcak çöller üzerin-
den esen, kuru ve sıcak rüzgârlardır:
• Hamsin: Kuzey Afrika’daki Sahra Çölü’nden Mısır’ın Akdeniz kıyı-
larına doğru eser.
• Sirokko: Kuzey Afrika’daki Sahra Çölü’nden Libya, Tunus, Cezayir
ve Güney İtalya kıyılarına doğru eser.
• Leveche: Kuzey Afrika’daki Batı Sahra Çölü’nden İspanya’nın gü-
ney kıyılarına doğru eser.
BİLGİ KUTUSU • Samyeli: Arap Yarımadası’ndaki çöllerden Irak, Suriye ve Türki-
Su Döngüsü ye’nin güneydoğusuna doğru eser.
Soğuk Yerel Rüzgârlar: Akdeniz Havzası’nda çoğunlukla karalar
Yeryüzündeki suların bir
üzerindeki yüksek, dağlık veya karla kaplı soğuk alanlardan esen rüz-
kısmı buharlaşmayla bir kıs-
gârdır:
mı da canlıların terlemesiyle
gaz hâline geçer ve atmosfere • Mistral: Fransa’nın iç kesimlerinde oluşan yüksek basınç alanın-
karışır. Atmosfere karışan bu dan Akdeniz’e doğru esen soğuk rüzgârdır.
su buharı yoğuşarak tekrar • Bora: Alp Dağları üzerinden Adriyatik kıyılarına doğru esen soğuk
yeryüzüne yağış olarak döner. ve kuru rüzgârdır.
Sürekli tekrarlanan bu doğa • Krivetz: Romanya’nın iç kesimlerindeki dağlık bölgeden Karade-
olayına su döngüsü denir. niz kıyılarına doğru esen soğuk ve kuru rüzgârdır.
Su döngüsü, • Etezyen: Balkan Yarımadası’ndan Ege Denizi’ne doğru esen serin
rüzgârdır.
• Atmosferdeki suyun de-
vamlılığını sağlar. Düşünelim-Tartışalım
Akdeniz Havzası’nda etkili olan yerel rüzgârlardan hangileri Tür-
• Yeryüzünde kullanıma bağ-
kiye’yi etkilemektedir? Tartışınız.
lı olarak kirlenen suların
temizlenmesini sağlar.
Tropikal Rüzgârlar
• Atmosferde suyun yer
Tropikal kuşakta, mayıs ve ekim arası dönemde okyanus üzerin-
değiştirmesini sağlar (deniz
de hızla ısınan havanın yukarı doğru yükselmesiyle tropikal siklonlar
ve okyanuslardaki suyun
oluşur. Tropikal siklon alanına doğru ise hızlı bir hava akımı meyda-
rüzgârın etkisiyle karaların
na gelir. Birbirleriyle karşılaşan hava kütleleri sarmal hareketler ya-
iç kesimlerine de taşınması
parak hortumları ve kasırga denilen şiddetli rüzgârları oluşturur. Bu
gibi).
rüzgârlar, ulaştığı yere yağış bırakır ve yıkıcı etkide bulunur. Bu rüz-
gârlara, Orta Amerika’da hurricane (harikeyn), Kuzey Amerika’nın
güneyinde tornado, Asya’nın doğusunda tayfun, Avustralya’da ise
willy willy (vili vili) adı verilir.
Nemlilik ve Yağış
Nemlilik
Yeryüzünde bulunan su kütlesinin meteorolojik faktörlerin etki-
siyle gaz hâline geçmesine buharlaşma denir. Buharlaşma ile atmos-
fere karışan gaz hâldeki suya nem denir.
Nem, ağır bir gaz olduğu için atmosferin en alt kısmında birikmiş-
tir. Sıcaklık farkını azaltıcı bir etki gösterir. Yağış ve sis gibi hava olay-
larının gerçekleşmesine sebep olur.
Havadaki nem oranı ve neme bağlı olarak meydana gelen hava
olayları, günlük yaşamı etkilediğinden, hava tahminleri için nem mik-
tarının bilinmesi oldukça önemlidir. Nem oranı, higrometre (nem öl-
çer) adı verilen bir alet ile ölçülür.
112
ı ı| |ı ı
