Page 67 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

1. ÜNİTE || DOĞAL SİSTEMLER

Havadaki nem durumu mutlak nem, maksimum nem ve bağıl (nispi
nem) ifadeleri ile açıklanabilir.
Mutlak Nem: Bir metreküp hava kütlesi içerisinde ölçülen su buharı-
3
nın gram cinsinden miktarıdır. Mutlak nem gr/m birimiyle ifade edilir.
Dünya üzerindeki herhangi bir alanda yeterli su kütlesinin bulunması
ve yeterli derecede sıcaklığın olması durumunda havadaki mutlak nem
miktarı artar. Örneğin deniz kıyısındaki bir yerde buharlaşma için ye-
terli derece sıcaklığın olması durumunda hava kütlesindeki mutlak nem
miktarı artar.
Hızlı Tur
Kutuplar çevresinde, binlerce metre kalınlığında buzul tabakası
olmasına rağmen bir metre küp hava kütlesi içerisinde ölçülen gram
cinsinden su buharı miktarı (mutlak nem) oldukça düşüktür. Bu duru-
mun nedenleri neler olabilir? Görüşlerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Maksimum Nem: Bir metreküp hava kütlesinin içine Tablo 1.2: Sıcaklığa göre maksimum nem
3
alabileceği toplam nemdir. Maksimum nem gr/m olarak miktarının değişimi
ifade edilir. Bu miktara, hava kütlesinin o sıcaklıktaki neme
Sıcaklık Maksimum Nem
doyma sınırı da denir.
(°C ) (gr/m³)
Maksimum nem sıcaklık ile doğru orantılıdır. Sıcaklık
arttığında hava genleşip gaz molekülleri arasındaki boşluk 30 30,04
artar. Böylece havanın içine alabileceği en fazla nemin mik-
20 17,32
tarı yani maksimum nem miktarı artar (Tablo 5.2)
10 9,42
Bağıl (Nispi) Nem: Su buharı moleküllerinin birim ala-
0 4,85
na uyguladığı kısmi basınca su buharı basıncı denir. Su
-10 2,35
buharı basıncı kPa ya da hPa şeklinde ifade edilir. Doymuş
bir hava kütlesindeki su buharının uyguladığı basınca doy- -20 1,06
muş su buharı basıncı denir. Doymuş su buharı basıncı
sıcaklığa göre değişir (Grafik 1.1).
Hava kütlesinin sahip olduğu su buharı basıncının aynı sıcaklıktaki
doymuş su buharı basıncına oranına bağıl (nispi) nem adı verilir.

Su buharı basıncı
Bağıl nem (%) = x 100 şeklinde ifade edilir.
Doymuş su buharı basıncı
14
Yeryüzündeki su yüzeyinde sıcaklığın etkisiy-
13
le meydana gelen buharlaşma hava kütlesine ka-
12
rışan su buharı miktarını artırır. Bu durum hava
kütlesinin su buharı basıncını da arttırır. Artan 11
10
su buharı basıncı, doymuş su buharı basıncına 9
ulaştığında hava kütlesinde bulunan su mole- 8
külleri suya dönüşmeye başlar. Suya dönüşen su 7
moleküllerinin yeryüzündeki su yüzeyine dö- Doymuş Buhar Basıncı (kPa) 6
nenlerinin sayısı ile su yüzeyinden buharlaşma 5
ile hava kütlesine karışan moleküllerin sayısının 4
dengelenmesiyle hava kütlesi doygun hale gelir. 3
Bir hava kütlesinin bağıl nem oranı %100 ise 2
o hava kütlesi doygun hâle gelir. Eğer hava kütle- 1
sinin bağıl nem oranı %100’den eksik ise o hava 0 0
kütlesinde nem açığı vardır. Örneğin bağıl nem -40 -30 -20 -10 10 20 30 40 50
Sıcaklık (⁰C)
oranı %75 olan bir hava kütlesinin nem açığı Grafik 1.1: Doymuş su buharı basıncının
%25’tir.
sıcaklığa göre değişimi

113
ı ı| |ı ı