Page 63 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

1. ÜNİTE || DOĞAL SİSTEMLER

Rüzgâr Çeşitleri

Rüzgârlar, esme yönü ve süresine göre dört gruba ayrılır. Bunlar
sürekli rüzgârlar, mevsimlik rüzgârlar, yerel rüzgârlar ve tropikal
siklonlardır (Şema 1.8).
RÜZGÂR ÇEŞİTLERİ

Sürekli Mevsimlik Yerel Tropikal
Rüzgârlar Rüzgârlar Rüzgârlar Rüzgârlar

Meltem
Alize rüzgârı Muson
rüzgârları
rüzgârları
Batı rüzgârı Föhn
rüzgârları
Kutup rüzgârı
Akdeniz
Havzası’nda
etkili olan yerel
Şema 1.8: Rüzgâr çeşitleri rüzgârlar

Sürekli Rüzgârlar

Dünya üzerindeki sürekli basınç alanları (Ekvator,
30°, 60° ve 90° enlemleri) arasındaki hava akımına
bağlı olarak meydana gelen rüzgârlardır (Görsel 1.62).
Sürekli rüzgârlar yıl boyu aynı yönde ve sürekli eser.

Alize Rüzgârları: Her iki yarım kürede 30° enlemi
üzerindeki dinamik yüksek basınç alanından Ekvator
üzerindeki termik alçak basınç alanına doğru eser.
Kuzey Yarım Küre’de kuzeydoğudan güneybatı yönü-
ne, Güney Yarım Küre’de ise güneydoğudan kuzeybatı
yönüne doğru eser. Ekvator çevresinde karaların doğu
kıyılarına yağış bırakır. Ekvator’da ısınarak yükselen
bu rüzgârlar, yerden yaklaşık 3 km yükseklikte Ekva-
tor’dan 30° enlemine doğru esen rüzgâr akımı ters ali- Görsel 1.62: Sürekli rüzgârlar
zeleri oluşturur.

Batı Rüzgârları: Her iki yarım kürede 30° enlemlerinden 60°
enlemlerine doğru iki dinamik basınç alanı arasında eser. Kuzey
Yarım Küre’de güneybatıdan kuzeydoğu yönüne, Güney Yarım
Küre’de kuzeybatıdan güneydoğu yönüne doğru eser. İki dinamik
basınç arasında kalan orta kuşak karalarının batı kıyılarına yağış
bırakır. Ayrıca 60° enlemlerinde kutup rüzgârları ile karşılaşır ve
bu alanda yıl boyu etkili cephe alanı oluşturur.
Kutup Rüzgârları: Her iki yarım kürede kutup noktalarında
üzerindeki termik yüksek basınç alanından, 60° enlemleri üzerin-
deki dinamik alçak basınç alanına doğru eser. Kuzey Yarım Küre’de
kuzeydoğudan güneybatı yönüne, Güney Yarım Küre’de güneydo-
ğudan kuzeybatı yönüne doğru eser.

109
ı ı| |ı ı