Page 6 - Fen Lisesi Fizik 12 | 5. Ünite
P. 6

5.

        ÜNİTE                                                                           5.1. ÖZEL GÖRELİLİK
                                                                                        5.1. ÖZEL GÖRELİLİK



            5.1.1. MICHELSON-MORLEY DENEYİ (1887)


            Newton,  klasik  fizik  yasalarını  ortaya  koyduğunda
            küçük hızlar için başarılı sonuçlar elde etti. Ancak
            19. yüzyıla gelindiğinde Newton yasalarının atomik
            boyutlardaki ışık hızına yakın hızlarda hareket eden
            parçacıklarda geçerli olmadığı anlaşıldı. Klasik fizik-
            ten kuantum fiziğine geçiş hızlandı. Albert Einstein
            ve Max Planck gibi bilim insanlarının teorileri kuan-
            tum fiziğine önemli katkılar sağladı.

            Maxwell, 19. yy’da ışığın elektromanyetik bir dalga
            olduğunu ve uzayda ışık hızıyla hareket ettiğini is-
            patladı. Maxwell’in elektromanyetik dalgaların ya-
            yılması için bir ortama ihtiyaç olup olmadığı ile ilgili
            bir önerisi yoktu. Bilim insanları, daha sonraları ışı-
            ğın ilerlemek için bir ortama ihtiyacı olduğunu öne
            sürdüler. Buna paralel olarak ışığın uzayda ilerleme-
            sinden hareketle uzayın ortam olduğu anlayışı geliş-
            meye başladı. Ancak uzayın nasıl bir ortam olduğu
            konusunda farklı görüşler dile getirildi.       Görsel 5.1.1: Albert Abraham Michelson (1852-1931)

            Bilim insanları, uzayın esir (eter) maddesi ile dolu
            olduğunu düşündüler. Esirin evreni kaplayan, kütle-
            si olmayan ve hareketsiz (eylemsiz) bir madde oldu-
    234     ğu fikri ortaya atıldı. Esirin ayrıca hareket eden nes-
    234
            nelerin  hareketini  engellemeyen  esnek  bir  ortam
            olduğu öngörüldü.
            Esirin varlığının kabul edilmesi durumunda gök ci-
            simlerinin  hareketi  ortamda  dalgalanmalar  oluş-
            turmalıdır. Bu durum, su dolu bir kavanozun için-
            deki  bilye  hareket  ettiğinde  suda  dalgalanmalar
            oluşması gibi düşünülebilir. Işığın esir ortamındaki
            dalgalanmalarla aynı veya zıt yönlü hareket etmesi
            ışığın  hızında  değişim  meydana  getirmelidir.  Bilim
            insanları  arasında  tartışmalara  sebep  olan  bu  ko-
            nuları Albert Abraham Michelson (Albırt Abraham
            Maykılsın) (Görsel 5.1.1) ve Edward Williams Mor-
            ley (Edvırd Vilyıms Morley) (Görsel 5.1.2) bir deney
            yaparak açıklamaya çalıştı.  Güneş ışınları Dünya'ya
            gelirken ortamdaki dalgalanmalardan etkilenirse bu
            durum Güneş ile Dünya arasında esir maddesinin   Görsel 5.1.2: Edward Williams Morley (1838-1923)
            bulunduğunu ispatlamış olacaktı.


                BAKIŞ AÇISI




                Elektromanyetik dalgalar için düşünülen esir fikri, ses dalgaları için de geçerli midir?
                Sınıfta tartışınız.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11