Page 9 - Fen Lisesi Fizik 12 | 5. Ünite

1.

5.1. ÖZEL GÖRELİLİK BÖLÜM
5.1. ÖZEL GÖRELİLİK

5.1.2. ÖZEL GÖRELİLİK TEORİSİ (1905)

Eş zamanlılık

Newton yasalarına göre elektronun hızı ışık hızın-
dan daha büyük değer alabilmektedir. Atom boyu-
tundaki parçacıkların hızını hesaplamak için New-
ton mekaniği yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle yeni B " v 1
v1
bir çözüme ihtiyaç duyulmuştur. v2 v 2
A
Klasik fizikte Newton’a göre tüm gözlemciler aynı
referans sisteminde olduğu için ölçülen zaman ara-
lıkları aynı olmalıdır. Eylemli veya eylemsiz referans
sistemi aynı şekilde düşünülmelidir. Einstein’ın teo-
remine göre ise ölçülen zaman referans sistemine
bağlıdır. Bir referans sisteminde gerçekleşen iki olay
başka bir referans sisteminde eş zamanlı değildir.
Şekil 5.1.2: Eylemsiz A gözlemcisi B yolcusunun hızının
Newton mekaniğine göre hareket hâlindeki araçta büyüklüğünü v 1+v 2 olarak algılar.
bulunan kişiler birbirini duruyormuş gibi görür. Fa-
kat dışarıda duran (eylemsiz) biri araçtaki kişilere
baktığında yolcuların aracın hızı ile doğru orantılı
ilerlediğini gözler. Araç, sabit v hızıyla hareket ha-
237
lindeyken araç içindeki B yolcusu v hızıyla araç ile 237
aynı yönde hareket ederse dışarıdaki A gözlemcisi B
B yolcusunun v1+v 2 hızla gittiğini görür (Şekil 5.1.2). A v
Işık
Hareketsiz B yolcusu, elindeki feneri çalıştırdığında
araç ile aynı yönde ilerleyen ışığın hızı c kabul edil-
diğinde c hızıyla ilerleyen ışığın hızı Newton meka-
niğine göre A gözlemcisi tarafından c+v olarak gö-
rülmelidir (Şekil 5.1.3). Klasik fizik için geçerli olan
bu durum, ışık hızına yakın hızlarda göreli durumlar
için geçerli değildir. Klasik fizikteki bu yaklaşım,
Michelson-Morley deneyinin sonuçları ile çelişmek- Şekil 5.1.3: Eylemsiz A gözlemcisi ışığın hızını klasik fiziğe
tedir. Bu deneyde ışığın hızının ortamın hareketin- göre c+v olarak algılar.
den etkilenmediği ispatlanmıştı.

BAKIŞ AÇISI

Işık hızına yakın bir hızla hareket eden bir araç farlarını yaktığında ışığın hızı iki katına çıkar mı?
Klasik fiziğe ve göreliliğe göre bu durumu tartışınız.