Page 10 - Fen Lisesi Fizik 12 | 5. Ünite

5.

ÜNİTE 5.1. ÖZEL GÖRELİLİK
5.1. ÖZEL GÖRELİLİK

Albert Einstein (Görsel 5.1.3), ışığın hızının kaynak
veya gözlemcinin hareketinden etkilenmediğini, bu
hızın her zaman c olduğunu özel görelilik teorisinde
iki önerme ile açıklamıştır.

Görsel 5.1.3: Albert Einstein'ın (1879-1955) İstanbul’da
Madame Tussauds müzesinde sergilenen balmumu figürü

1. Fizik yasaları, tüm eylemsiz referans sistemlerinde aynıdır.
2. Işığın boşluktaki hızı, tüm eylemsiz referans sistemlerinde aynıdır. Işık boşlukta
2,99792458.10 m/s hızla hareket eder.
8

BAKIŞ AÇISI

Michelson-Morley deneyinde saçak genişliklerinin kaymaması Einstein’ın sunduğu özel
238 görelilik teorisi ile açıklanabilir mi?
238

Bilimde bazı olayların deneyleri yapılamayabilir. Deney, pratikte yapılamadığından varsayımlarla bilimsel
yaklaşımlara ulaşılmaya çalışılır. Olay, teorik olarak sunulup matematiksel bağlantılarla ispat edilir. Diğer
teorilerle ilişkilendirilen varsayımların sonuçları yorumlanır ve olaylara bir açıklama getirilir. Bilimde bu
deneylere düşünce deneyleri denir.

Bilimde önemli bir yer tutan düşünce deneylerine önemli bilim insanları dahil olmuştur. Galileo’nun aynı
yükseklikten bırakılan tüm cisimler aynı hızla yere düşer fikri bir düşünce deneyidir. Hava direncini sıfırla-
yacak bir fiziksel ortam yoktu. Newton, su dolu bir kova döndürüldüğünde suyun kova ile birlikte dönme-
diğini, su yüzeyinin düz olduğunu söylemiştir. Bu deneyin uzayda yapılması durumunda suyun kovadan ba-
ğımsız olarak döneceği düşüncesini ortaya atmıştır. Einstein’ın ortaya koyduğu özel görelilik teorisi düşünce
deneyine dayanır. Bu teorinin fiziksel anlamda bir deneyi yapılmamıştır.

Araştırma

Scrödinger’in Kedisi düşünce deneyini araştırınız. Deneyle ilgili ilginç bulduğunuz noktaları
sınıfta tartışmaya açınız.