Page 30 - Fen Lisesi Kimya 11 | 5.Ünite

OKUMA PARÇASI

Oktay SİNANOĞLU

25 Şubat 1935 yılında babasının başkonsolos olarak görev yaptığı İtalya’nın Bari kentin-
de doğdu. Annesi Rüveyde Hanım, babası Nüzhet Haşim Sinanoğlu ve kız kardeşi Esin ile
ll. Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla Türkiye’ye döndüler. 1941 yılında babası Nüzhet Haşim Sinanoğlu
vefat etti.
’’
Atatürk tarafından 1928 yılında kurulan TED (Türk Eğitim Derneği) Yenişehir Lisesinde burslu ola-
rak okudu ve buradan 1953 yılında birincilikle mezun oldu. Okulun bursuyla kimya mühendisliği oku-
mak üzere ABD’ye gitti.
1956 yılında ABD Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley Kimya Mühendisliğini birincilikle bitirdi. 1957 Mas-
sachusetts Teknoloji Enstitüsünü (MIT) sekiz ayda birincilikle bitirerek yüksek kimya mühendisi oldu.
1959 yılında Kaliforniya Üniversitesi Berkeleyde iki yılda kuramsal kimya doktorasını tamamladı.
1960’ta Yale Üniversitesine asistan profesör unvanıyla öğretim üyesi oldu.
1961-1962 yıllarında “Öğecik (atom) ve Özdeciklerin (moleküllerin) Çok Eksicikli (elektronlu) Kuramı”
ile profesörlüğe adım attı. Temel fizik kanunlarından başlayarak çeşitli maddelerin kimyasal ve fiziksel
özelliklerini bulmak için gerekli bu temel kuramla 50 yıldır çözülemeyen bir matematik kuramını bilim
dünyasına kazandırdı. 26 yaşında “tam profesör” unvanını aldı. Yale Üniversitesinde bu unvanı kazanan
en genç öğretim üyesi oldu.
1964 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi mütevelli heyeti yalnız Oktay Sinanoğlu’na özel “danış-
man profesör” unvanı verdi. Yale Üniversitesinde ikinci bir kürsüye daha profesör olarak atandı. Bu kürsü
dünyada yeni kurulmaya başlanan “Moleküler Biyoloji” idi. Kalıtımı sağlayan DNA molekülünün yapısının
neden çift sarmal olduğunu ve bunu bir arada tutan kuvvetlerin ne olduğu üzerine yaptığı çalışmasıyla
(Solvofobik-Çözgen İter Kuvveti Kuramı) moleküler biyolojinin kurucuları arasına katıldı. 1964 yılında
uluslararası bilimsel yaz okulunu düzenledi. Bu yaz okulu “Nicem Kimyası” üzerineydi; savaş sonrası
ve soğuk savaş nedeniyle birbirinden kopuk olan dünyanın dört bir yanındaki bilimcileri bir araya getirdi.
Tamamen ayrı bir saha olan yüksek enerji fiziği üzerine çalışmaları sonucu “Yeni Sekiz Mezon (maddeyi
oluşturan temel taneciklerden sekizi) ve Özellikler Kuramı”nı buldu.
1964-1965 yıllarında NIH’ye (Amerikan Ulusal Sağlık Bilimleri Kurumu) danışman oldu. Ulusal Bilim-
ler Akademisi’nde “Kuramsal Kimya Üst Komitesi”nin üyesi oldu.
1966 yılında TÜBİTAK Bilim Ödülü’nü alan ilk kişi oldu.
1968 yılında ODTÜ’de Kuramsal Kimya Bölümü’nü kurdu.
Dünyanın değişik yerlerinde çok sayıda sempozyuma konuşmacı olarak katıldı.
1980’li yıllarda kimya biliminin basit bir şekilde öğretilmesine yönelik bir kuramsal çerçeve üzerin-
de yoğunlaştı. Kendi matematiksel teorilerinden ‘’Sinanoğlu Made Simple’’ (Sinanoğlu Basit Yaptı) adlı
araştırma sistemi geliştirdi. Bu metot kimyagerlere basit resimler ve periyodik tablo kullanarak kompleks
kimya problemlerini çözme yolları sağlar. Sinanoğlu, bu metodu ile 12 yaşındaki bir çocuğun bile kimyayı
kolaylıkla anlayabileceğini ve resimli kuralların kimyayı eğlenceli bir oyuna çevireceğini belirtir.
1993’te Yale Üniversitesinden emekliye ayrılarak Türkiye’ye döner ve Yıldız Teknik Üniversite-
si Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü’nde profesörlüğe atanır. 1992’de Bilgi Çağı Ödülü, 1995’te
İLESAM Üstün Hizmet Ödülü ve 2002’de Uğur Mumcu Bilim Ödülü alan Sinanoğlu aynı yıl Yıldız Teknik
Üniversitesindeki görevden de emekli olur.
Oktay Sinanoğlu; kimya, moleküler biyoloji, biyokimya ve biyofizik çalışmalarının yanı sıra kendisini Türk
ulusal kimliği ve Türk diliyle ilgili görüşlerini yaymaya adar. Eğitim dilinin resmi dil olan Türkçe olma-
sı, yabancı dillerin takviyeli olarak öğretilmesinin gerektiğini savunur. Matematiksel yapısından dolayı
Türkçenin en iyi bilim dili olduğunu söyler.

296 KİMYA 11. SINIF