Page 83 - Fen Lisesi Kimya 11 | 6.Ünite

KiMYASAL TEPKiMELERDE DENGE

Sıcaklık Bilgi Kutusu
Sıcaklık faktörü, çözünme tepkimelerinin endotermik veya ekzoter-
■ Endotermik çözünmelerde
mik oluşuna göre çözünürlüğü etkiler. Örneğin AB katısının çözünmesi
sıcaklık ile K değeri doğ-
endotermik olduğuna göre çç
ru orantılıdır.
+
AB(k) + ısı ⇌ A (suda) + B¯(suda) dengesi oluşur. ■ Ekzotermik çözünmelerde
sıcaklık ile K değeri ters
Katısıyla dengede olan doymuş çözeltinin sıcaklığı arttırılırsa çç
orantılıdır.
Le Châtelier İlkesi’ne göre artan sıcaklığı azaltmak için denge, ürün-
ler yönüne (çözünme) kayar. Dengenin ürünler yönüne kaymasıyla daha
fazla madde çözünür. Böylece çözünürlük, iyon derişimleri ve K değeri
çç
artar. Örneğin X Y katısının çözünmesi ekzotermik olduğuna göre
2
+
2
X Y (k) ⇌ 2X (suda) + Y ¯(suda) + ısı dengesi oluşur.
2
Katısıyla dengede olan doymuş çözeltinin sıcaklığı arttırılırsa
Le Châtelier İlkesi’ne göre artan sıcaklığı azaltmak için denge girenler
yönüne (çökelme) kayar. Dengenin girenler yönüne kaymasıyla daha az
madde çözünür. Böylece çözünürlük, iyon derişimleri ve K değeri azalır.
çç

Örnek
o o
AB tuzunun 20 C ve 60 C’deki çözünürlük çarpımları aşağıdaki
2
gibidir:
o 11
20 C’de K = 3,2.10¯
çç
o
60 C’de K = 2,56.10¯ 7
çç
Buna göre
a) AB tuzunun suda çözünmesi endotermik mi yoksa ekzotermik midir?
2
o
b) 20 C’de sudaki çözünürlüğü kaç mol/L’dir?
o o
c) 60 C’deki 1 litrelik doymuş çözelti 20 C’ye soğutulursa kaç mol
AB tuzu çöker?
2

Çözüm

a) AB tuzunun sıcaklığı arttıkça çözünürlük çarpımı arttığı için çö-
2
zünme tepkimesi endotermiktir.
2 +
2 +
b) AB (k) + ısı ⇌ A (suda) + 2B¯(suda) K = [A ][B¯] 2
2 çç
s mol/L s mol/L 2s mol/L
3
2
3
o
12
11
4
20 C’de K = 3,2.10¯ = s . (2s) = 4s 32.10¯ = 4s s = 2.10¯ mol/L
çç
3
3
2
o
c) 60 C’de K = 2,56.10¯ = s . (2s) = 4s 256.10¯ = 4s s = 4.10¯ mol/L
9
3
7
çç
o
4
20 C’de s = 2.10¯ mol/L
o
3
1 L çözeltide 60 C’de 4.10¯ mol AB tuzu çözünür.
2
o
1 L çözeltide 20 C’de 2.10¯ mol AB tuzu çözünür.
4
2
o
o
Çözelti 60 C’den 20 C’ye soğutulursa
4
4
40.10¯ - 2.10¯ = 38.10¯ mol AB tuzu çöker.
4
2
391
KİMYA 11. SINIF